Улаанбаатар хотын тvvх

Монгол улсын нийслэл Улаанбаатар хотын тvvх бол монголчуудын эрх чєлєє, тусгаар тогтнолын тєлєє тэмцэл, тусгаар тогтносон орны улс тєр, эдийн засаг, шашин, соёлын тєвийн тvvх, монголчуудын бэлгэдэлюм. Нийслэл хотынхоо vvсгэн байгуулагдсан тvvхийг 1841 онд “Эрдэнэнийн эрх” хэмээх тvvхэнд тэмдэглэжээ. Улаанбаатар хотын vvсэл нь XVII зууны vеийн монгол орны улс тєрийн байдалтай нягт холбоотой.

Их хvрээ 1640-1855 оны хооронд нийтдээ 28 удаа нvvж байсан гэдэг эрдэмтэдийн судалгаа байдаг. Улаанбаатар хотын vvсэл хєгжлийг дараахь шатанд хувааж vзэж болох юм. Нvvдлийн єргєє /1639-1778/ 1639 онд одоогийн Євєрхангай аймгийн Бvрд сумын нутагт Цагаан нуур буюу Ширээт нуур гэдэг газар шашны тэргvvнээр Занабазарыг єргємжлєхдєє тvvнд зориулж Орд-Єргєєг байгуулж єгчээ. Энэ єргєє нь єнєєгийн Монгол улсын нийслэл Улаанбаатар хотын vvсэл болсон гэж vздэг.

1640-1778 оны хооронд Єргєє хот єргєжин тэлж Их хvрээ болсон байна. Єргєє нь:- Монголын шарын шашны тєв- Халх Монголын улс тєрийн тєв - Гадаад дотоодын худалдааны чухал зангилаа голомт болж байсан байна. Єєрєєр хэлбэл, Єргєє нь жинхэнэ хот болон хувирах хєгжлийн шинэ vедээ орсон байна. Их хvрээ /1778-1910/ Энэ vеийн гол онцлог нь Их хvрээ суурьшиж хот болон хєгжиж эхэлсэн явдал юм. Их хvрээ 1778 онд одоогийн Улаанбаатар хотын тєв хэсэг байгаа Сэлбийн голын хєндийд бууснаас хойш суурьшиж эхэлсэн гэдэг. Монголын урчууд сvм дуганыг барьж байгуулахдаа vндэснийхээ барилга ялангуяа гэрийн уламжлалыг чадамгай ашиглан хєгжvvлсний зэрэгцээ Хятад, Тєвд уран барилгын уламжлалаас хэрэглэж байжээ.

XIX зууны vед Их хvрээ зєвхєн шашны тєв тєдийгvй Монгол орны улс тєр, засаг захиргаа, соёлын чухал тєв, худалдаа харилцааны том зангилаа болж жинхэнэ хот болон хувирсан. Энэ vед Их хvрээний нийт хvн ам 15-20 мянга орчим байсан болов уу гэж vздэг. Их хvрээ хотод Гандан, Зvvн хvрээ, Баруун дамнуурчин, Маймаа хот, Консул сайдын яам, Дамбадаржаа зэрэг газрууд хамаарагдаж байсан байна. Их хvрээ нь XIX зууны эцэс гэхэд монгол орны шашин, улс тєр, худалдаа, vндэсний болон нийгмийн зєрчил тэмцлийн гол зангилаа тєв болж чадсан юм. Нийслэл хvрээ /1911-1921/ Сэргээн байгуулагдсан Монгол улсын нийслэл болсон vе.

Нийслэл хvрээ улс орны амьдралд онцгой vvрэг гvйцэтгэх болсон. Улаанбаатар хот /1921 оноос одоо хvртэл/ 1924 оны 10 дугаар сарын 29-ний єдрийн 14 дvгээр хуралдаанаар нийслэл хотыг улсын нийслэл хот гэдгийг давтан хуульчилж хотын нэрийг Улаанбаатар хот хэмээн єєрчлєхєєр болсон. 1954 онд анх удаа Улаанбаатар хотыг хєгжvvлэх 20 жилийн хэтийн ерєнхий тєлєвлєгєєг боловсруулж хэрэгжvvлж эхэлсэн. 1990-ээд оны зун монголд анх удаа олон намын оролцоотой ардчилсан сонгууль явагдсан. Энэ сонгуулийн vр дvнд монголд анхны байнгын ажиллагаатай, олон намын бvрэлдэхvvнтэй парламент Улсын бага хурал байгуулагдсан. 1992 онд Монгол улсын шинэ vндсэн хууль (4 дэх) батлагдсан. Монгол улсын Vндсэн хуулинд “Монгол улсын нийслэл нь Улаанбаатар хот мєн” гэж заасан юм. Нийслэл нь єєрийн туг, бэлэг тэмдэгтэй.

Хотын дарга нар - Моононгийн Баяр 1924-1926 он - Санжийн Батсvх 1926-1927 он - Дуламжавын Гомбожав 1927-1929, 1930-1931, 1936-1939 он - Ламжавын Мижиддорж 1929-1930 он - Бадамын Цэдэндамба 1931-1932 он - Єлзийн � авдан 1932.07.04-08.27 - Дансранбилэгийн Догсом 1932-1933 он - Дамдингийн Чимэддаваа 1933-1936 он - Лодойн Тавхай 1939.05-11 - Єлзийцогтын Мажиг 1940-1941 он - Ломбодонойн Дамдин 1941. 07-08 - Эрэндоогийн Лувсаннаваан 1941. 09-11 он - Содномын Шагдар 1942-1944 он - Гvндийн Багаа 1944-1956 он - Бадрахын Ламзав 1956 он - Будын Батжаргал 1956-1959 он - Санжийн Батаа 1959-1962 он - Мангалжавын Лувсанчоймбол 1962-1965 он - Догсомын Цэдэв 1965-1971 он - Сономын Лувсангомбо 1971-1972 он - Сvрэнжавын Балбар 1972-1976 он - Очирын Цэнд 1976-1978 он - Самбуугийн Мєнхжаргал 1978-1990 он - Лхамсvрэнгийн Энэбиш 1990-1992 он - Цэрэндэмбэрэлийн Баасанжав 1992-1996 он - Жанлавын Наранцацралт 1996-1998 он - Миеэгомбын Энхболд 1999 он-2005 он -Цогтын Батбаяр 2005 он-2007 он - Тvдэвийн Билэгт 2007-2008 он

Улаанбаатар хот нь Хатан Туулын хєвєєнд, Хан Богдын хормойд Монгол улсын тєвийн бvсэд, далайн тvвшнээс 1350 м-т оршдог, 470 000 га нутаг дэвсгэртэй. Нутаг захиргааны хувьд 9 дvvрэг, 132 хороодод хуваагддаг. Нийслэлийн сvлд тэмдэг Нийслэлийн сvлд тэмдэг нь мєрєвчит дугуй дvрсний тєвд байрласан Богдхан уулын уламжлалт шvтээн Хангарьд байна. Хангарьд нь бат тvвшин эрэмгий байдлыг илэрхийлж Нийслэл хот єргєжин хєгжиж алдар нэр нь тив дэлхийд мандан бадрахын утга санааг агуулна.

Нийслэлийн сvлд тэмдэг Хангарьд нь магнайдаа тєрт ёс, эрдэм мэдлэгийн бэлгэдэл соёмботой, баруун гартаа тvмэн олондоо vvд хаалгаа цэлгэр сайхнаар нээж єєдлєн дэвшихийн санааг илэрхийлсэн очир бариулт тvлхvvртэй, зvvн гартаа энэлэн vгvй ариун тэгш оршихуйн баталгаа бадам цэцгийг нандигнан барьж, аливаа хорын vндсийг эгнэгт устган дарах санааг гишгэн зогсож буй могойгоор илэрхийлсэн байна. Нийслэлийн туг нь мєнх хєх тэнгэрийн єнгєтэй байна. Хєх дэвсгэр дээр Нийслэлийн сvлд тэмдгийг цагаан торгоор дvрслэн алтлаг єнгийн утсаар зээглэн урлана.

Нийслэлийн туг нь Нийслэлчvvд ариун цагаан сэтгэлээр тєрт ёсоо дээдлэн, мандан бадрахын утга санааг бvхэлдээ агуулна. Тугны єргєн, урт нь 1:1,5-ын харьцаатай байна. Хvн ам 2007 оны 4 дvгаар сарын байдлаар, Улаанбаатар хотын хvн ам нь 1000000 боллоо, vvнээс эмэгтэй нь 472670, эрэгтэй нь 442861 байгаа нь нэг км.кв нутаг дэвсгэрт 195 хvн ногдож байна. Нийт хотын хvн амын 67%-ийг 35-аас доош насны залуучууд эзэлдэг бєгєєд vvнээс 30% нь 16-аас доош насны хvvхдvvд байна. Цаг агаар Улаанбаатар хот нь 4 улиралтай. Жилийн дундаж хур тунадас нь 242.7 мм Жилийн дундаж чийгшилт 69% Агаарын дундаж температур 2.2єС Улаанбаатар хотын хаврын улирал нь 5 сарын дунд хvртэл vргэлжлэх бєгєєд дунджаар 5єС, хаврын цагтаа модны навчис цэцэгс дэлгэрсэн сайхан дулаахан єдрvvдтэйгээс гадна хавсарга тавьсан сэрvvхэн ч єдрvvдтэй. Мєн гэнэт цасан шуурга ч тавьж мэднэ. Харин зуны улирал нь дунджаар 15єС дулаан, бороотой, зарим тохиолдолд гэнэтийн мєндєр ч ордог. Намрын улиралд нарлаг налгар єдрvvд удаанаар vргэлжилдэг бєгєєд дундаж дулаан нь 7єС. Мододын навчис шарлаж, аажмаар хvйтрэн цас аажмаар орж хэлдэг. Ихэвчлэн Улаанбаатар хотод маш хvйтэн євєл болдог. Дундаж температур нь -19єС хvрдэг. Євєл хэдийгээр хvйтэн ч ямар ч vvлгvй нарлаг єдрvvд мєн болдог.Улаанбаатар хотын барилга байгууламж, замын сvлжээ, эдийн засаг, аялал жуулчлал єдрєєс єдєрт єргєжин хєгжиж байхын сацуу vндэсний уламжлалт єнгє тєрхєє хадгалсаар ирсэн тvvхтэй хот юм.

Монголын талаар мэдээлэл өгөх цэг Парист байгуулагдав

Францын жуулчид Монголын аялал жуулчлалын салбарт багагүй хөрөнгө оруулалт хийдэг байна. Тухайлбал, өнгөрсөн онд 6000,2008 онд 7000-аад жуулчин манай улсад хөл тавьсан. Иймд тэдэнд чиглэсэн тодорхой маркетинг сурталчилгааны ажлыг идэвхжүүлж, мэдээллийн суваг нээх шаардлагатай байгаа аж.

Энэ үүний дагуу Монголын аялал жуулчлалын холбогдолтой мэдээлэл түгээх цэгийг БОАЖЯ Францад байгууллаа. Монгол Улсаас тус улсад суугаа элчин сайдын яамны байранд энэ цэг байрлаж байна. Ингэснээр манайхыг сонирхсон жуулчид мэдээллээр хангагдах төдийгүй Монголын энэ төрлийн бизнес эрхлэгчид тус улсад үйл ажиллагаагаа танилцуулах мэдээллийн суваг бий боллоо гэсэн үг.

Мөн манай улсын аялал жуулчлалын салбарынхан Францад болдог олон улсын нэр хүндтэй үзэсгэлэнд нэгдсэн зохион байгуулалтаар тогтмол оролцох боломж нээгджээ. Жил бүрийн гуравдугаар сард Парис хотноо болдог аялал жуулчлалын "Эм Эй Пи" үзэсгэлэнд 2011 оноос Монголын аялал жуулчлалын бизнес эрхлэгчид, БОАЖЯ-ны нэгдсэн зохион байгуулалтаар оролцохоор талбай захиалан гэрээ хийв. Үзэсгэлэнд оролцсоноор тус улсаас манайд зочлох жуулчдын тоо нэмэгдэхэд ихээхэн үүрэг гүйцэтгэх юм.

Уушги сэтлэм утаагаа яах ёстой вэ

Манай улсын хvн амын дийлэнх нь Улаанбаатарт амьдардаг. Хєдєєнєєс хот руу шилжилт хєдєлгєєн нэмэгдээд л байна. Тэднийг нийслэл рvv оруулахгvй гэх эрх хэнд ч байхгvй. Яагаад гэвэл тэд ч, бид ч бvгдээрээ Монгол улсын иргэн, тэгш эрхтэй хvмvvс. Нийслэлчvvд тэднийг хажиглаж, хєдєєгийнхнєєс л болж хотын утаа ихэссэн гэж ярьдаг. Хэрэг дээрээ хотын утаа ихсэхэд олон зvйл нєлєєлсєн. Єнєєдєр нийслэлийн хэмжээнд машинтай хvн хэд байдаг билээ. Зарим бэл бэнчинтэй нэг нь хоёроос гурван машинтай байх тохиолдол ч бий. Vvний дээр хотод хэдэн арван жил хуримтлагдсан хур хогны асуудал. Vхсэн нохойны ємхий vнэр хамар цоргиж, хашаа байшингийн булан тохой ялгадсаар дvvрч, хєгжилтэй орны нохой ч жигшмээр зvйл энэ хотод олон бий. Энэ л дvр зураг бидний, эх орны минь тєрх болсоор удлаа. Хэн ч тоохгvй, баахан бичиг цаасан дээр хэрэгжих хуулийн дор хэдий хvртэл ингэж амьдрах вэ. Гэхдээ хамгийн хачирхалтай нь зуны дэлгэр цагт хотын утааны талаар хэн ч ам нээхгvй. Дорвитойхон шиг ажил хийж байгаа хvн ч байхгvй. Намрын сэрvvн орохоор амтай хvн бvгдийн ярьдаг ганц сэдэв нь утаа болж хувирна. Хэдэн cap дуугvй суусны эцэст єнєє л гэнэт ухаан орсон юм шиг утаанаас болж бид чинь уушгигvй боллоо, урагт нєлєєллєє хэмээн адгацгаана. Нийслэлээс сонгогдсон УИХ-ын гишvvдийн дийлэнхийнх нь мєрийн хєтєлбєрт "Хотын утааг багасгана, хотыг утаагvй болгоно" гэсэн амлалт бий. Энэ ч бас иргэдэд зориулж тараасан мєрийн хєтєлбєрийн цаасан дээр л хоцорно. Хотын утааг багасгах талаар дорвитой ажил хийлгvй байсаар нийслэлчvvд бас нэгэн шинэ утаат євлийг угтав.

Энэ жилийн агаарын бохирдол ємнєх жилийнхээс хэд дахин илvv байгаа талаар албаны хvн мэдээлж байсан. Утаа их гаргадаг машины дугаарыг хурааж, шахмал тvлш айлуудаар тараасан нь ямар ч нэмэр болсонгvй.
Энэ жил нийслэлийн Агаарын чанарын албанаас утааг багасгах талаар хэд хэдэн ажил явуулжээ. Харамсалтай нь ямар ч vр дvнд хvрсэнгvй. Шинэ технологи боловсруулсан ч зєвхєн туршилт маягаар л хэрэгжсэн аж. Нийслэлийн удирдах ажилтны шуурхай зєвлєлгєєн дээр Нийслэлийн Агаарын чанарын албаны дарга Б.Инжиннаш "Хотын утааг ганц агаарын чанарын алба дийлэхгvй байна. Vvнд олон байгууллага нэгдэж, тєсєв хєрєнгє гаргаж байж л хийгдэх ажил" хэмээн цєхрєнгєє барсан байдалтай ярьж зогссоныг санаж байна.

Нээрээ ч тvvний хэлдэг зєв. Дан ганц байгууллага битгий хэл нийслэл хот даяараа утаатай тэмцэхэд дийлдэхгvй болчихоод байна шvv дээ. Яг амаа аван зуларсан агсам морь шиг. Гэхдээ ярьж суухаас илvv ажил хэрэг болгох нь л хамгийн чухал болсон. Нийслэлийн Агаарын чанарын албанаас хийж хэрэгжvvлж байгаа ажил нь агаарын бохирдлыг хэмжих болжээ. Бууруулж чадахгvйгээс хойш хэмжээд ч болтугай хvмvvст хор хєнєєлийг нь сануулж байгаад талархах хэрэгтэй ч юм шиг. Нийслэлийн агаарын чанарын албанаас зургаан дvvргийн хороодын нутагт агаарын чанарын хэмжилт хийсэн байна. Хэмжилтээр угаарын хийн агууламж ихэнх дvvргvvдэд манай улсын стандартын зєвшєєрєгдєх хэмжээнээс бага байна гэсэн судалгаа гарсан аж. Харин энэ нь Европийн стандартаас ихээхэн давсан vзvvлэлт юм. Тvvнчлэн угаарын хий нь тvлшний дутуу шаталт болон цогшуулсан зуухнаас ихээр ялгарч байгааг хэмжилтээр тогтоосон байна. Тэдний ажил энэ мэт цаасан дээр л хэрэгжив. Жил жилийн євєл асуудал болдог утааг арилгахгvй хэрнээ зуны дэлгэр цагийг зугаалж vдсээр л байх уу.

Хотын утаанаас ангажрахын тулд гэр хорооллыг орон сууцжуулах нь чухал байгаа юм. Бvр болдоггvй юм аа гэхэд гэр хорооллын айлгуудыг ус, цахилгаанд холбох хэрэгтэй. Одоо зарим айлууд цахилгаанаар халаалтын асуудлаа шийддэг болсон байна билээ. Энэ мэт цэвэр, бохир усны шугам тавьж, халаалтыг нь хангалттай єгєєд байхад заавал нvvрс тvлж, хєє тортогтой зууралдана гэж зvтгэх хvн гарахгvй л болов уу. Тэгээд ч агаарын бохирдол багасана. Айлууд нvvрсэнд зарцуулж байгаа мєнгєє цахилгаандаа хэрэглэж болно шvv дээ. Нэг нь шинэ санаа гаргаж, нєгєє нь тvvнийг vгvйсгэж, гурав дахь нь хоёуланг нь шvvмжилдэг заншлаар хэдий хvртэл явах вэ.

Цаасан мэндчилгээнээс татгалзав

Єнгєрсєн жил Улсын Дээд шvvхээс тєсвийн мєнгєєр шинэ жил тэмдэглэхгvй байх санал гаргасан. Энэ саналыг Улсын Ерєнхий прокурорын газар, ЦЕГ зэрэг хуулийн байгууллагууд дэмжсэн юм. Энэ жил ч хуулийн байгууллагууд шинэ жил тэмдэглэхгvй байхаар шийджээ. Дээд шvvхийнхэн энэ тухайгаа гахайн томууны халдвар тархаж буйтай ч холбон тайлбарлаж байлаа. Тэд цаасан мэндчилгээнээс татгалзаж, интернэтээр мэндчилгээ дамжуулах хэлбэрийг сонгожээ.

Биологийн нөхөн сэргээлт хангалтгүй байна

Нийслэлийн мэргэжлийн хяналтын газраас 19 аймагт ашигт малтмалын хайгуул явуулж буй аж ахуйн нэгжүүд нөхөн сэргээлт хэрхэн хийж байгааг шалгажээ. Шалгалт хийсэн аймгуудаас Өвөрхангай, Орхон, Төв аймгийн шалгалтын дүн одоогоор ирээгүй байгаа аж.

Өнгөрсөн онуудад улсын хэмжээнд уул уурхайн олборлолтод өртсөн газруудын нийт талбай, нөхөн сэргээлт хийсэн талбайн хэмжээг гаргаж чаддаггүй байсан бол энэ онд нэгтгэн гаргажээ. Урьдчилсан байдлаар олборлолтод өртсөн нийт талбай 117 мянга гаруй га газар байгаа аж. Энэ оны байдлаар техникийн нөхөн сэргээлтийг 59 хувь хийсэн байна.

Мөн хууль бус ашигт малтмалын олборлолтын улмаас байгаль орчин ихээхэн сүйдэж байгаа.

Шалгалтын дүнгээс харахад алтны шороон орд олборлогч аж ахуйн нэгжүүдийн техникийн нөхөн сэргээлтийн хэмжээ жилээс жилд нэмэгдэж байгаа ч биологийн нөхөн сэргээлт хангалтгүй байгаа гэнэ. Мөн орон нутагт олборлолт явуулж байгаа томоохон байгууллагууд ч нөхөн сэргээлт хийдэггүй болох нь уг шалгалтаар тогтоогджээ. Цаашид хуучин олборлолт явуулж байсан газар нөхөн сэргээлт хийсний дараа дахин зөвшөөрөл олгохгүй байх, тухайн аймгийн удирдлагын төвшинд ярилцсаны эцэст шийдвэрлэх зэрэгт анхаарах хэрэгтэй байна.

Хөвсгөл аймгийн хориог дахин сунгалаа

Хөвсгөл аймгийн хэмжээнд томуу, томуу төст өвчний тархалт их байгаагаас өнгөрсөн сарын 28-наас долоо хоногийн хугацаатай хөл хорио тогтоосон.

Хөл хорио тогтоохын өмнө гахайн ханиадны сэжигтэй тохиолдол 35 илэрснээс дөрөв нь H1N1 вирусийн халдварт өвчин авсан байсан. Харин өчигдрийн байдлаар сэжигтэй тохиолдол 45 болж халдвар авсан хүний тоо 10 хүрчээ.

Сумдад сургуулийн насны хүүхдүүдийн дунд өвчлөл өндөр учир аймгийн засаг даргын захирамжыг дахин долоо хоног сунгахаар болжээ. Өнөөдрөөс эхлэн аймгийн хэмжээнд бүх сумын сургууль, цэцэрлэг ажиллахгүй юм байна.

Солонгост суралцуулна гэсэн зар бүхэнд итгэх шаардлагагүй

“Солонгос улсад суралцуулна. Суралцангаа ажиллах боломжоор хангана. Виз гарсны дараа төлбөрөө өгч болно” гэсэн зар сүүлийн үед хэвлэл мэдээллийн хэрэгслүүдээр их цацагдах болжээ. Харин энэ зар нь үнэхээр бодит байна уу гэдэг дээр өнөөдөр “Монгол Солонгосын боловсролын гүүр” байгууллагаас мэдээлэл хийлээ.

Солонгос улсын их, дээд сургуульд бакалавр, магистрт суралцах гэж байгаа хүн 6 сарын өмнө материалаа өгч тухайн сургуульдаа хандах ёстой. Хэлний бэлтгэлд суралцах гэж байгаа хүн 3 сарын өмнө бүртгүүлдэг байна. Өөрөөр хэлбэл энэ хугацаанд тухайн оюутныг сургах эсэх, сургах бол төлбөр төлөх, виз мэдүүлэх гэх мэт үйл ажиллагаа явагддаг байна. Гэтэл арванхоёрдугаар сарын 25-ны дотор бүртгүүлчих л юм бол бүх зүйл ОК болно гээд байгаа нь үнэн хэрэгтээ үгүй ажээ.

Харин хичээл нь хэзээ эхэлдэг вэ. Олон хүүхэд өрсөлддөг улсын чанартай томоохон сургуулиуд нь гурав болон есдүгээр сард хичээл нь эхэлдэг байна. Тэгэхээр энэ хугацаанаас 6 сарын өмнө тооцож материалаа явуулах учиртай.

Заасан хугацаанд материалаа өгсний дараа тухайн сургуулиас нь тэнцсэн гэх хариу нь ирэхдээ төлбөр тушаах талаар нэхэмжлэхийн хамтад нь явуулдаг байна. Ингээд та өөрийнхөө орох сургуульд төлбөрөө төлөхөд мөн танд төлбөр төлсөн баримт болон элсэн суралцах эрхийн бичгийн хамтаар явуулна. Энэ бичгийнхээ дагуу визээ мэдүүлнэ.

Энэ талаар виз мэдүүлэгчийн талаарх заавар бүхий зарлалыг Солонгосын ЭСЯ-ны үүднээс очоод уншсан ч болох юм. Энд бүтэн жилийнхээ төлбөрийг төлсөн байх ёстой гэсэн шаардлага байдаг. Гэтэл одоо явж байгаа зарууд нь гурав болон зургаан сараар төлбөрөө төлөх боломжтой мэтээр ярьж байгаа нь Солонгос улсаас тавьж байгаа шаардлагатай үл нийцэж байгаа юм.

Зараар явж байгаа бас нэг зүйл бол суралцангаа ажиллах боломж. Харамсалтай нь тус улсад суралцаж байгаа гадны орны оюутан суралцах эхний зургаан сарынхаа хугацаанд ажил хийх эрхгүй хэмээн хуулиндаа заасан байдаг ажээ. Хэрвээ энэ хугацаанд ажил хийж байгаад баригдвал шууд тухайн улс руу нь буцаадаг байна. Тиймээс сайхан үгтэй зард хууртагдаж очсон олон залуус амьдралаараа хохирох боломж байгааг анхааруулж байна.

Оюутнуудаа, халтиргаа гулгаанаас өөрсдийгөө болон өрөөлийг аварцгаая!

Хүйтний эрч чангарч гадуур халтиргаа гулгаа ихтэй байгаа энэ үед иргэд халтирч унан хөл гараа гэмтээх тохиолдол цөөнгүй гарах болсон. Үүнтэй холбогдуулан Монголын оюутны холбоо /МОХ/, Нийслэлийн хөдөлмөрийн газар, Оюутны хөдөлмөрийн биржтэй хамтран оюутнуудаар нийслэлийн зам талбайн цас цэвэрлүүлэх ажлыг зохион байгуулахаар болжээ.

Тус цэвэрлэгээг энэ амралтын өдөр явуулахаар төлөвлөсөн бөгөөд Оюутны хөдөлмөрийн биржид бүртгэлтэй 300 орчим оюутныг цалинтайгаар хотын төвийн халтиргаа гулгаа ихтэй явган хүний зам талбайн цас мөсийг арилгуулахаар болсон байна.

“Оюутны хөдөлмөрийн биржид бүртгэлтэй нийт 300 оюутныг дөрвөөс таван цаг ажлуулахаар болсон. Ажилласан нэг цагийн хөлсийг бид мянган төгрөгөөр тооцож үнэлнэ” гэж МОХ-ны дэд ерөхийлөгч Х.Батсайхан ярилаа.

Түүнчлэн МОХ-ын зүгээс сургуулиудаар явж цас цэвэрлэх ажилд сайн дураар оролцохыг оюутнуудыг уриалж байгаа юм байна. Одоогоор Хан-Уул дүүрэгт орших Тэнгэр дээд сургуулийн 200 оюутан уг уриалгыг дэмжиж сургуулийн ойр орчмын зам талбайг цэвэрлэхээр болжээ.

Залуу нас эрч хүчээр дүүрэн оюутан залуустаа өөрсдийнхөө эрүүл мэнд, аюулгүй орчны төлөө энэ ажилд ханцуй шамлан оролцохыг уриалж байна.

Багш нар Ерөнхий сайдтай уулзана

Монгол Улсын Ерөнхий сайд С.Батболд ажлаа авсныхаа дараа боловсролын салбарынхантай уулзсан нь тэдэнд ихээхэн найдлага төрүүлсэн. Багш нар хамгийн түрүүнд цалингийн асуудлыг авч үзэх байх гэж найдсан ч тэрбээр их дээд сургууль төгсөгчид, тэдний ажлын байр, сургалтын чанарын тухай нэн түрүүнд авч үзэх тухай хэлж байсан юм.

Харин багш нар их дээд сургуульд анхаарлаа хандуулах нь зөв зүйтэй алхам ч багш нарын цалин, урамшуулал учир дутагдалтай байгаа тухайгаа дурьдаж байсан. Тэд өнөөгийн багш нарын цалин бага, ар гэр амьдралд нь хүрэлцэхгүй байгаа нь цаашид мэдлэгээр дулимаг сурагч олширч, ажлын байранд тэнцэхгүй оюутан элбэгшихэд нөлөөлж байгаа хэмээн тайлбарлаж байна.

Ирэх сарын эхний ням гаригт Монголын багш нарын өдөр тохионо. Үүний дараа нийслэлийн хэд хэдэн томоохон сургуулийн бага, дунд ангийн багш нар цалин, урамшууллын асуудлаар Ерөнхий сайдтай уулзаж санал хүсэлтээ хүргэх аж.

Улсад 27 жил ажилласан, гурван жилийн дараа 50 нас хүрч тэтгэвэртээ суух багш өнөөдөр хамгийн өндөр зэрэглэлээр цалинждаг хэдий ч гар дээрээ 180 мянган төгрөг авдаг аж. Үндсэн цалин нь 268 мянган төгрөг гэдэг ч элдэв янзын татвар, энэ тэр гэсээр хасагддаг аж. Мөн cap бүр олгож байхаар тогтсон урамшуулалт цалинг нь дансанд мөнгө ороогүй, дутуу ирсэн, гэх шалтгаанаар хасч бодож олгодог гэсэн гомдол сургууль бүрт ижил байсан юм.

МУЗН малчдад тусламж үзүүлж байна

МУЗН-ийн Ерөнхий нарийн бичгийн дарга Р.Самдандовжоор ахлуулсан баг энэ сарын 14-18-ны өдрүүдэд Говь-Алтай аймагт ажиллаж 12 сумын 295 өрхөд хүмүүнлэгийн тусламж үйлчилгээг хүргээд иржээ.

Энэ нь Олон улсын улаан загалмай улаан хавирган сар нийгэмлэгүүдийн холбооны Гамшгийн яаралтай тусламжийн сангаас зудад нэрвэгдсэн Монголын малчдад олгосон 550 сая төгрөгийн буцалтгүй тусламжийн нэг хэсэг юм.

МУЗН болон холбогдох байгууллагуудын судалгаа, мал өвөлжилтийн мэдээг үндэслэн Говь-Алтай, Завхан, Хөвсгөл, Өвөрхангай, Архангай аймгуудын өвөлжилт хүндэрсэн сумдын 1200 малчин өрхөд тусламж олгож байна.

Дээрх хүмүүнлэгийн тусламжийн хүрээнд нэг өрхөд гурван сарын хүнсний хэрэглээний зориулалтаар 75 кг гурил, 15 кг будаа, 3 кг элсэн чихэр, 3 кг давс, 3 литр ургамлын тос, 3 ширхэг цай зэрэг хүнсний багц, мөн хүүхэд, том хүний дулаан хувцас, эсгий гутал зэрэг зүйлс малчдын гар дээр очиж байгаа аж.

Монгол Улсын баруун хязгаарын тус аймаг нь 2001 оноос хойш жил дараалан ган зудад нэрвэгдэн байгалийн хүнд хэцүү нөхцөлд амьдарч байна. Өнгөрсөн намар 2,2 сая орчим толгой мал тоолуулсан Говь-Алтай аймаг өнөөдрийн байдлаар 600 мянга орчим малаа зудад алдаж 1000 орчим айл огт малгүй болон хотоо харлуулаад байна.

Он гарснаас хойш тус аймагт төр засгийн болон байгууллага хувь хүмүүсийн хандиваар нийт 1.5 тэрбум орчим төгрөгийн тусламж хүргэсэн хэдий ч хаврын тарчиг энэ өдрүүдэд нөхцөл байдал өдрөөс өдөрт хүндэрсээр байна. Монгол оронд хаврын сар гарч урин цагийн амьсгал орж байгаа боловч баруун зүгийн уулархаг бүс нутгуудаар хүйтний эрч хасах 30 градустай, зарим газраа цасны зузаан 3 метрт хүрч байгаа аж.

Япон иргэдийг Монголд визгүй зорчих ноот бичгийг гардууллаа

Засгийн газрын өчигдрийн хуралдаанаар Япон улсын иргэд 30 хоногийн хугацаатай Монгол улсад визгүй зорчих шийдвэр гаргасан талаар бид мэдээлсэн. Үүнтэй холбоотойгоор Гадаад харилцааны сайд Г.Занданшатар, Монгол улсад суугаа Онц бөгөөд Бүрэн эрхт Элчин сайд Т.Кидокород Монгол улсын Засгийн газрын шийдвэрийг Японы Засгийн газарт мэдэгдсэн Гадаад харилцааны яамны төлөөний ноот бичгийг гардуулан өглөө.

Үүнээс гадна Гадаад харилцааны сайд Г.Занданшатар 2009 оны арванхоёрдугаар сард Япон улсад айлчлах үеэрээ Монгол улсын дипломат паспорттой иргэдийг Японд зорчиход нь визгүй болгох талаар санал тавьсан. Энэ уулзалтаараа ч “Энэ ондоо багтааж, Монгол улсын дипломат паспортыг визээс чөлөөлөх талаар тохиролцоонд хүрэх эрмэлзэлтэй байгаа тул Элчин сайдын зүгээс дэмжлэг үзүүлж ажиллах”-ыг Элчин сайд Т.Кидокорогоос хүслээ.

Япон иргэдийг визээс чөлөөлөх шийдвэр нь Монголын Засгийн газар Япон улстай хөгжүүлж буй харилцаанд улс төрийн ач холбогдол өгдөг, цаашид хоёр орны Иж бүрэн түншлэлийн харилцааг Стратегийн түншлэлийн төвшинд хүргэх чиглэлтэй байгааг харуулж байгаа юм.

МАХН-ын дарга ирж, АН-ынх эмчилгээнд мордох нь ээ

МАХН-ын дарга С.Баяр өнөөдөр эх орондоо морилох гэж байна. Түүнийг ч элдэв янзын сайн, муу үйл явдал угтах нь дээ. Ядаж л хоёрхон хоногийн өмнө Сонгинохайрхан дүүргийн Хувьсгалт намын жирийн гишүүд гарын үсэг цуглуулан нам руугаа жагсч, багахан хэмжээний долдугаар сарын 1-ний үймээн дэгдээв.

Тэдний гол зорилго нь намынхаа төв аппратыг огцруулж, шинэчлэлийн салхийг сэвэлзүүлэхийг хүссэн юм байх. Түүнчлэн өнөөдөр болох бас нэг гайхалтай ч юм уу, жигтэй гэмээр цаг тооны хачин сонин давхцал бол С.Баяр даргын ирэхтэй зэрэгцээд Оюутолгойн хөрөнгө оруулалтын гэрээний Техник эдийн засгийн үндэслэлийн батлах эсэхийг шийдэх юм гэнэ.

Учир нь Эрдэс баялаг, эрчим хүчний сайд Д.Зоригт, Сангийн сайд С.Баярцогт тэргүүтэй гэрээнд нэр холбогдсон хэдэн нөхөр дээгүүр, доогуур жороолоод, тэр ч бүү хэл тив алгасаж "цалингаа" хүртэл халаасалсан юм гэгч нь билээ. Нэг үгээр хэлбэл, гэрээний ТЭЗҮ-ийг батлуулах ажлаа бат араанд нь хийчихсэн дуулдана. Тэгэхээр гэрээг үзэглэх үед танхимын тэргүүн байсан эрхэм дарга хэдэн cap алс холд саатсан дүрээр шаргал ордонд саатах зуур бяцхан "сайд"-ууд ТЭЗҮ-ийг баталж баяр дээр баяр нэмэх юм биз дээ. С.Баяр дарга ч алсын зайнаас хамаг хүслээ гүйцэлдүүлдэг мундаг том "хувилгаан" хүн байжээ.

Харин Экс Ерөнхийлөгч Н.Энхбаяр намын даргынхаа зам мөрийг шаламгай сайн засч байгаа харагдана. Тэрбээр улс төрөөс гарах болоогүй гэдгээ илтгэн хувь, хувьсгалын хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр гэгээн дүрээ мөнхөлж, ижий аавдаа тунирхсан эрх жаалийн дүрд хээв нэг хувирч байх жишээтэй. Гэхдээ тэр дүрээ сайн бүтээсэн. Зон олон ч түүнийг нэлээд өрөвдсөн дэг шүү. Эксийн дэглэсэн улс төрийн энэ жүжгээс хамгийн сэтгэлд үлдсэн хэсэг нь Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдоржтой амьдралын эрхээр өндөр дээд сэнтийгээ автоматаар шахуу солино хэмээн бодож цээжний хонжоо хийж явсан үе нь гэнэ. Тэгсэн харин түүний энэ хүслийг намын дарга С.Баяр ямар ч үгийн солиогүй нугачин дарсан юм байх. Энэ тухайгаа Экс хэлэхдээ "Нэр дэвшүүлэх Бага хуралд намайг оролцуулаагүй, үг хэлүүлээгүй. Социолагийн судалгаагаар "Хэн нь ямар рейтингтэй байгаа юм бэ" гэж асуухад ч хариулаагүй. Ийм л ичмээр юм болсон. Цаанаа АН-тай наймаалцчихсан, үгсчихсэн байсан тул бодит рейтинг, үнэн дүр зургийг нуух хэрэгтэй байж л дээ" хэмээн цэнхэр дэлгэцнээ томроод авсан шүү. Харин энэ бүхэнд С.Баяр дарга ямар хариу өгч, яаж хөдлөхийг харж л байхаас.

Түүнчлэн ирэх сарын 5-нд хаврын чуулган нээлтээ хийнэ гэж байгаа. Энэ удаагийн чуулганы хугацаанд хэлэлцэх хамгийн чухал асуудал бол мэдээж Тавантолгойн ордын хувь заяаг шийдэх юм. Тиймээс С.Баяр дарга сурцтай анжгайн дадсан зангаараа тус ордод үйлс болоод ухаан бодлоо нэмэрлэхээр хаврын чуулганаас өмнө эх орондоо тухалж буй нь энэ хэмээн улс төрийн хүрээнийхэн аль хэдийн "бор шувуу" нисгээд эхэлжээ. Харин зарим нэг албаны эх сурвалж эрхэм дарга намынхаа Бага хуралд яаран сандран ирж байгааг үгүйсгэсэн. Учир нь энэ хурлаар түүний нам дахь албан тушаалын асуудал хөндөгдөхгүй аж. Гэхдээ л түүнд наана, цаана зохицуулах ажил байлгүй л яахав.

Энд нэг зүйлийг тодруулахад, Ардчилсан намын дарга Н.Алтанхуяг амралтынхаа өдрүүдийг спортоор хичээллэж, эрүүл агаарт өнгөрөөдөг нэгэн. Тэр ч утгаараа өөрийн амралтын газартаа спортын талбай байгуулж түүндээ найз нөхөд, гэр бүлийнхнээ уруу татах болсон. Харин тэрбээр өнгөрөгч амралтын өдрөөр салхинд гарч тэшүүрээр гулгаж байхдаа унаж бэртсэний улмаас хөлөө хугалсан аж. Хоёр суга таягтай ажлаа хийж явсан түүнийг эмч нар хамаагүй хөдөлж, явж болохгүй хэмээсэн бөгөөд хөлийнх нь тойгны хэсгээр бэртэл авч цууралт үүссэн гэсэн онош гарсан байна. Тэрбээр одоогоор олны хэлж заншсанаар Сайд нарын хоёрдугаар эмнэлгийн эмч нарын хяналтад байгаа гэнэ. Харин өнгөрөгч мягмар гаригт хуралдсан эмч нарын зөвлөгөөний хурлаар Тэргүүн Шадар сайд Н.Алтанхуягийг гадагшаа явж дурангийн хагалгаа хийлгэх шаардлагатай гэсэн дүгнэлт гаргажээ. Тиймээс эрхэм дарга ойрын хугацаанд гадагшаа эмчилгээнд явах юм байна. Ямартай ч МАХН-ын дарга эмчилгээ хийлгэж эх орондоо ирэхтэй зэрэгцээд Ардчилсан намын дарга зөрөөд харийн орныг зорих нь тодорхой боллоо.

Оюутолгойн ТЭЗҮ-ийг хэлэлцэж байна

Яг одоо Ашигт малтмалын газар дээр эрдэс баялгийн мэргэжлийн зөвлөл хуралдаж байгаа ажээ. Тэд Оюутолгойн ордын техник, эдийн засгийн үндэслэлийг хэлэлцэж байгаа юм байна.

Хөрөнгө оруулагчдын зүгээс ТЭЗҮ-тэй холбоотой нэмэлт тайлбарыг Эрдэс баялгийн мэргэжлийн зөвлөлд хүргүүлснээс хойш бараг хоёр долоо хоногийн хугацаа өнгөрөөд байгаа. Өнгөрсөн хугацаанд Эрдэс баялгийн мэргэжлийн зөвлөлийн 70 гишүүн ТЭЗҮ-тэй бүрэн танилцсан бололтой. Өнөөдөр Оюутолгойн ТЭЗҮ-ийг батлах уу, үгүй юу гэсэн эцсийн шийдвэр гарах юм.

Худалдааг санхүүжүүлэх гэрээ байгууллаа

Манай улсын арилжааны дөрвөн банк Азийн хөгжлийн банкны Худалдааны санхүүжилтийг дэмжих хөтөлбөрт нэгдэж, талууд гэрээнд гарын үсэг зурах ёслол өчигдөр боллоо. Хөгжиж байгаа орнуудын компаниудад бараа бүтээгдэхүүн импортлох, экспортлох санхүүжилтийн эрэлт хэрэгцээ их байдаг. Энэхүү эрэлт, хэрэгцээг хангах үүднээс Азийн хөгжлийн банк 2004 оноос дээрх хөтөлбөрийн улс орнуудад хэрэгжүүлж эхэлжээ. Хөтөлбөр нь зээл болон батал-гааг олон улсын банк, Азийн хөгжлийн банкны гишүүн орны банкуудтай хамтран олгох замаар олон улсын худалдааг дэмждэг юм байна.

Өөрөөр хэлбэл, хөгжиж буй орнуудын компаниуд худалдаагаа өргөжүүлэхэд дээрх санхүүжилтийг банкуудаар дамжуулан олгож дэмжлэг үзүүлэх юм. Энэ онд манай улсад 56 сая ам.долларын санхүүжилт үзүүлж байгаа аж. Уг мөнгийг "Голомт", "Хаан", "Хас", "Худалдаа хөгжлийн банк"-аар дамжуулж, худалдааны санхүүжилтийг дэмжих юм. Гарын үсэг зурах ёслолын үеэр Азийн хөгжлийн банкны Хувийн хэвшлийн үйл ажиллагааны газрын ерөнхий захирал Филип Эркиага "Олон улсын худалдааг өргөжүүлэхэд санхүүжилт маш чухал.

Хэрэв банкуудаас худалдааны санхүүжилтэд гаргах хөрөнгийн хэмжээ нэмэгдвэл компаниуд худалдааг өөрсдийн бизнесийн цар хүрээг өргөжүүлэхэд ашиглах боломж нээгдэнэ. Энэ нь улс орны эдийн засгийн өсөлтөд нөлөөлнө" гэв. Эдийн засгийн өсөлтийг дагаад ажлын байр нэмэгдэж, иргэдийн орлого өсөх давуу талтай юм. Иймээс дээрх гэрээ нь ихээхэн ач холбогдолтой аж.

Дээрх санхүүжилт нь уул уурхайн салбарт ихээхэн үр өгөөж өгөх бололцоотой гэнэ. Энэ талаар АХБ-ны Монгол Улс дахь суурийн төлөөлөгч Адрин Рутэнберг "Худалдааны санхүүжилтэд хамрагдсанаар Монголын эрдэс баялагийн компаниуд өөрсдийн бүтээгдэхүүнийг гадаадад худалдах боломж нээгдэнэ. Мөн үйлдвэрийн салбарт ажилладаг компаниудад дэмжл эг үзүүлнэ. Түүнчлэн Монгол Улс болон хөрш орнуудын хэлхээ холбоог бэхжүүлэхэд уг хөтөлбөр чухал үүрэгтэй" гэв.

Азийн хөгжлийн банк өнгөрсөн жил Балба, Пакистан зэрэг зургаан оронд хоёр тэрбум ам.долларын санхүүжилт олгожээ. Энэ онд мөнгөний хэмжээг гурван тэрбумд хүргэх аж. Хувийн хэвшлийн санхүүжилтийг татан оролцуулж, жилд нэг удаа эргэлтэд ордог учир 2013 он гэхэд хөтөлбөрт 15 тэрбум ам.долларын орлого бий болох аж.

Дашрамд дурьдахад, Азийн хөгжлийн банк нь улс орны эдийн засгийн өсөлтийг хангах, байгаль орчин ээлтэй тогтвортой хөгжлийг бий болгох замаар ядуурлыг бууруулах зорилготой ажилладаг. Тус банкинд 67 гишүүн орон бий аж. Өнгөрсөн онд 16 тэрбум ам.долларын зээл олгож, 1.11 тэрбум долларын төслийн болон 266.8 сая ам.долларын техникийн тусламж үзүүлсэн байна.

Явган аялагчдад зөвлөмж

Аялалын замд...
Ачааг бэлтгэх. Ачаагаа бэлтгэж дуусаад үүргэвчинд хийхийн өмнө эргэж заавал нэг шалгаарай. Ялангуяа анх удаа аялалд явах гэж байгаа хүмүүс сэтгэл догдолсноосоо болоод аяга халбага, эмийн сан, тэмдэглэлийн дэвтэр, үзэг харандаагаа мартдаг юм шүү.
Ачаа тээшийг үүргэвчинд хийхдээ хүндийн төвийг нь тэнцүүлж, лаазтай хүнс, гурил будаа гэхчлэн аль хүндээс нь эхлэн нягт чихэж хийх хэрэгтэй. Овор ихтэй зүйлсийн хажуугаар ноосон цамц, өмд гэх мэт жижиг зүйлсийг чихэх маягтай хийнэ. Ингэснээр цүнхэн доторхи зүйлс хөдөлгөөн багатай болж, таны ачааны хүндийн жин тогтвортой болно.
Аялалын замд хэрэглэх сүх, олс, эмийн сан, засварын хэрэгсэл болон аяга зэргийг гадна талын халаасанд хийгээрэй. Зургийн хальс, шүдэнз, давс, элсэн чихэр, хуурай хүнс, бүх төрлийн хувцас зэрэг хялбар норох зүйлсийг болж өгвөл тус бүрийг нь гялгар уутанд хийж, ижил төрлөөр нь нэгтгэж давхар уутанд хийх хэрэгтэй. Аялагчийн нурууны хөлс үүргэвч нэвтэлж норгох нь бий, иймд үүргэвчний дотор талаар, мөн цас, шороо орохоос хамгаалах зорилгоор үүргэвчний аман дээр гялгар цаас хавчуулж болно. Тогоог ихэвчлэн үүргэвчний гадна талд бэхэлдэг, гэхдээ тогоон дотор зарим ачаанаас хийгээд амсрыг нь нуруун талд тааруулан үүргэвчиндээ хийж болно.
Үүргэвчинд багтаагүй овортой зүйлсийг үүргэвчний дээр тэгш хэмтэйгээр үүргэвчний тагаар даруулан бэхлэх хэрэгтэй, үүргэвчний энд тэндээс хөдөлгөөний аясаар савчих байдлаар ямарваа ачаа дүүжлэх хэрэггүй, энэ нь аялалын явцад аажимдаа ихэд ядраадаг юм.
Бүх ачаагаа үүргэвчиндээ хийж гүйцээд үүрэхэд бэлэн болсон үүргэвчийг тэгш газар тавихад аль нэг тийш унахгүй тогтвортой байвал та ачаагаа зөв ачаалжээ гэсэн үг. Эцэст нь сануулахад таны үүргэвчинд өөрийн тань хувийн ачаанаас гадна багийн ачаанаас бас орно гэдгийг тооцож хийхээ мартуузай.
Алхах. Аялалын эхний үед 20-25 минут алхаад 5 минут амарч, аажимдаа амралтгүй алхах хугацааг сунгасаар 45-50 минут алхаж, 10-15 минут амрах байдлаар аялалыг үргэлжлүүлбэл зохино. Энэ хугацаа гадаргын хэрчигдэл ба налуу, замд тохиолдох саад бэрхшээл зэргээс шалтгаалан бага зэрэг өөрчлөгдөж болох боловч хамгийн гол нь аялагчид хөдөлгөөний ритм, темпийг аль болох өөрчлөхгүйгээр, нэг хэвийн явж сурах хэрэгтэй. Зарим үед “булуу халсан” байдгаас амармааргүй, цааш яваад л баймаар санагдах нь бий, гэвч зогсолтгүй алхах хугацаа 1 цаг 30 минутаас хол давах ёсгүй гэдгийг ямагт санаж явахад илүүдэхгүй.
Ой модонд газрын баримжаа амархан алдах, төөрөх аюултай тул хүн бүр нэг нэгнээ харж явахаар цуваа байдлаар аялалыг зохион байгуулна. Аялагчид алхаж өнгөрсөн болон тэмдэгтэй онцлог газруудыг тогтоож явах нь туршлагатай аялагч болоход тустай. Ачаа тээшээ янзлах зэргээр саатан аялагчдаас хоцроход хүрвэл заавал бусдадаа мэдэгдсэний дараа 1-2 хүнтэй үлдэх хэрэгтэй. Аялагчид ч гэсэн ард хүн хоцорсон тохиолдолд их холдолгүй амарч, хүлээх нь зүйтэй.
Аялалын явцад явуут тамхи татах, өндөр өвстэй газар ил задгай гал түлэх, түлсэн галыг эзэнгүй орхих, галын нурам болон татсан тамхийг гүйцэд унтраалгүй орхихыг хориглоно. Үүнийг ялангуяа хагд өвс, шигүү мөчир, унанги, өтөг бууц, хүлэртэй газар онцгой анхаарвал зохино. Галыг бүрэн унтраасны баталгаа болгож цаас болон даавууг чулуугаар даруулж тавьж заншаарай.
Аялагчид зохих зөвшөөрөлгүй буюу бичиг баримтгүй буу зэвсэг авч явах, хутга, шөвөг, сэрээ, хадаас, загасны дэгээ зэрэг хатгах, сүлбэх эд зүйлсийг даавуун уут шуудайд агуулан явахыг хориглоно.
Уулын эгц хажуу өөд авирахдаа бие биетэйгээ ойрхон явж болохгүй, хад чулуу нурах, унахаас сэргийлэн зохих зай барьж явах хэрэгтэй. Мөн сул, хөдөлгөөнтэй хад чулуу, унанги мод тохиолдох, чулуу унах ба нурах, модны мөчир харвах болзошгүй үед ар арын аялагчиддаа сануулан хэлж, анхааруулах хэрэгтэй.

Газрын тосны vнэ 122 ам.долларт хvрлээ.

Хамгийн сvvлд авсан мэдээллээр Нью-Йоркийн хєрєнгийн бирж дээр нэг баррель газрын тосны vнэ 122.73 ам.долларт хvрчээ. Урьд єдєр нь 120.21 ам.доллараар худалдагдаж байсан билээ.

Шинжээчдийн vзэж байгаагаар АНУ-ын Эрчим хvчний яамны тайлан хэвлэгдсэн нь vvнд нєлєєлсєн аж. Бас нэгэн шалтгаан нь ам.долларын ханш унасаар байгаатай холбоотой гэнэ. Мєн Нигерийн босогчид “Royal Dutch Shell” компанийн цооногийг дэлбэлснээс тус улсаас нийлvvлэх газрын тосны хэмжээ багасч магадгvй юм байна.

ТОР-20 индекс 1.18 нэгжээр буурчээ

Монголын хөрөнгийн биржийн өчигдрийн арилжаагаар 26 ХК-ийн нийт 138.4 сая төгрөгийн үнийн дүн бүхий 222.8 мянган ширхэг хувьцаа арилжлаа. ТОР-20 индекс 9257.30 нэгж болж, өмнөх өдрөөс 1.18 нэгжээр буурчээ. “Зоос гоёл” /15.0 хувь/, “Сор” /15.0 хувь/, “УБ БҮК” /15.0 хувь/ зэрэг ХК-иудын үнэт цаасны ханш өссөн байна.

Арилжигдсан ширхэг 222 795
Хувьцаа 222 795
Засгийн Газрын бонд 0
Компанийн бонд 0
Арилжааны үнийн дүн /төг/ 138 440 016
Хувьцаа 138 440 016
Засгийн Газрын бонд 0
Компанийн бонд 0
ТОП-20 индекс /өөрчлөлт/ 9257.30/-1.18
Нэгдсэн индекс /өөрчлөлт/ 4450.76/+8.54
Зах зээлийн үнэлгээ /төг/ 821 181 874 118

Индексжүүлсэн даатгалд хамрагдсан малчдад нөхөн олговор олгожээ

Манай улсын хэмжээгээр өвөлжилт хүндэрсэнтэй холбоотойгоор 3.4 сая гаруй мал хорогдоод байна. Малгүй болсон айл өрх олон ч малын индексжүүлсэн даатгалд урьд нь хамрагдсан байсан бол нөхөн төлбөр авах боломжтой байсан аж. Улсын хэмжээнд энэ боломжийг ашиглах дөрвөн аймаг байгаа бол 2013 он гэхэд мал сүргийг бүрэн инедксжүүлэх аргаар даатгах боломжтой болох гэнэ. Энэ жилийн хувьд Увс, Баянхонгор, Хэнтий аймагт туршилтын журмаар малын индексжүүлсэн даатгалыг хэрэгжүүлснээр 388,7 сая төгрөгийн нөхөн төлбөрийг малчдад олгоод байна. Тухайлбал,Увс аймгийн малчин зургаан сая, Хэнтий аймгийн Баян-Овоо сумын малчин н.Лхагва бог малаа даатгуулсан бөгөөд зудад малаа алдаж, хохирол амссаны дараа 21.9 сая төгрөгийн нөхөн олговор авсан байна.

Jennifer Aniston-ны тоглосон “The Switch” кино удахгүй гарна

Jennifer Aniston болон Gerard Butler нарын хамтран тоглосон “The Bounty Hunter” кино 19-ны өдөр нээлтээ хийсэн. Жүжигчдийг тус кинонд тоглосных нь дараа тэднийг хайр сэтгэлийн холбоотой, болздог болсон хэмээн хэвлэл, мэдээллээр бичих болсон. Ямартай ч 41 настай ганц бие Анистон дахин өөр кинонд өөрийнхөө амьдралтай ижил төстэй нэгэн эмэгтэйн дүрийг маш чадварлагаар бүтээжээ. Романтик, инээдмийн “The Switch” кинонд тэрбээр Kassie хэмээн 40 настай, ганц бие нэгэн эмэгтэйн дүрийг бүтээнэ. Kassie гэр бүл, үр хүүхэдтэй болохыг хүснэ. Гэвч 40 настай ганц бие эмэгтэй сууж, эрсдэлтэй харилцаанд орохыг хүсэх ямар ч залуу байхгүй байлаа. Хүүхэдтэй болохын тулд тэрбээр эр бэлгийн донор хайж олохоор шийднэ. Kassie донороороо Roland-ыг сонгохоор шийднэ, Харин Kassie-гийн хамгийн сайн найз болох Wally сэтгэл мэдрэлийн өвчтэй бөгөөд Kassie-гийн төлөвлөгөөг зогсоохыг оролдоно. Тэрбээр Kassie-г дотроо нууцхан хайрладаг. Тэр нэг өдөр Wally архи уун тасарч, өөрийнхөө эр бэлгийн эсийг Roland-ынхтай солино. Энэ бүхний дараа тэдний харилцаа ч тасарна. Гэвч долоон жилийн дараа Kassie-гийн хүү өөрийнх нь хүү гэдгийг мэдэх болно. Долоон жилийн дараа тэд бие биедээ сэтгэлтэй болж хоёр зүрх нийлнэ. Сонирхолтой хайрын түүхийг өгүүлэх “The Switch” кино наймдугаар сард нээлтээ хийхээр төлөвлөж байгаа гэнэ.
Э.Аз

Freida Pinto дараагийн Bond girl уу?

Английн “Daily Mirror” сонинд мэдээлснээр “Ядуусын хорооллын тэрбумтан”-ны од, хөөрхөн энэтхэг бүсгүй Freida Pinto-д 2011 онд гарах James Bond киноны дараагийн цуврал болох “Бонд 23”-ын гол дүрд тоглох санал ирсэн гэнэ. Pinto-гийн хэвлэлийн төлөөлөгч хэлэхдээ “Энэ саналд тэр ямар нэг хариу өгөөгүй байгаа” гэсэн байна. House киноны од Olivia Wilde-ийг ч бас энэ киноны гол дүрд тоглохоор боллоо гэсэн яриа тархаад байгаа юм. Halle Berry, Kim Basinger, Famke Janssen зэргийн араас хэн Bond girl болж, Daniel Craig-тэй хамтран тоглох бол?

Европын аваргын лигээс ”Реал” ”Милан” хасагдлаа

Аваргын лигийн финалын 8/1-ийн тоглолтууд болж өнгөрлөө. Английн "Манчестер юнайтед" нутаг дээрээ хийсэн хариу тоглолтдоо гайхам амжилт гарган "Милан"-ыг 4:0-ээр бут ниргэсэн бол, Мадридын "Реал" Францын "Лион" хоёр 1:1–ээр тэнцлээ. Ингэснээр хоёр тоглолтын нийлбэрээр финалын дөрөвний нэгд "МанЮ", "Леон" хоёр шалгарч үлдсэн байна.

Мадридад болсон тоглолтын эхэн үе испаничуудын хувьд сайхан байлаа. Тоглолтын зургаа дахь минут дээр Кристиан Роналду эхний бөмбөгийг өрсөлдөгчийнхөө хаалганд хийсэн бөгөөд эхний үе дуустал тэд давуу байдлаа алдсангүй. Гэвч хоёр дахь үеийн 75 дахь минут дээр Миралем Пьянич тоог тэнцүүлснээр "Реал"-ын цаашдын алхамд цэг тавьсан юм. Харин "МанЮ"-гийн хувьд бол тэд "Милан"-д ямарч боломж олгосонгүй. Эхний бөмбөгийг Уэйн Руни хийн энэ амжилтаа бататган дараагийн үед дахин нэг бөмбөг өрсөлдөгчийнхөө хаалганд оруулсан байна. Үүний дараачаас эхлэн Миланчууд хүчтэй довтолж эхэлсэн боловч амжилт олсонгүй. Улмаар Пак Чи Сун, Даррен Флетчер нар дахин гоол хийж улаан чөтгөрүүд ялалт байгуулсан. Финалын 8/1-ийн дараагийн тоглолт гуравдугаар сарын 16-нд болно.

Аваргуудын лигийн шөвгийн наймд “Барса” “Арсенал”-тай учраа таарлаа

Европын хөлбөмбөгийн холбооны Аваргуудын лигийн 55 дахь удаагийн улирлын тоглолтууд өндөрлөх шатандаа ороод байгаа билээ. Өнгөрсөн шөнө Аваргуудын лигийн шөвгийн наймын сугалаа гарсан бөгөөд аваргаа хамгаалан тоглож буй “Барселона” шөвгийн дөрвийн эрхийн төлөө Английн “Арсенал” клубтэй тоглохоор учраа таарлаа. Тэд өмнө нь 2006 оны финалд учраа таарч байсан ба тэр үед испаничууд 2:1-ээр хожиж байжээ. Тухайн үед франц довтлогч Тьерри Анри “Мэргэн буучид”-ын бүрэлдэхүүнд байсан боловч удалгүй “Барса”-г зорьсон билээ. Гэхдээ тэрбээр “Арсенал”-ын бүх цаг үеийн шилдэг мэргэн буучдын жагсаалтыг тэргүүлсэн хэвээр байгаа юм.
Сэр Алексийн “Манчестер Юнайтед” 1999 оны Аваргуудын лигийн финалд буулган авч байсан “Баейрн Мюнхен”-тэй таарсан бол Жозе Моуриньогийн “Интер Милан” анх удаагаа Аваргуудын лигийн шөвгийн наймд үлдсэн ОХУ-ын “ЦСКА Москва”-тай сугалаа таараад байна. Германы “Баейрн” хамгийн сүүлд 2001 онд Аваргуудын лигт торгон жолоо өргөсөн бөгөөд тэд Голланд мэргэжилтэн Луи ван Гаалын удирдлага дор энэ улирлын хэсгийн тоглолтод Сери А-гийн тэргүүлэгчдийн нэг “Ювентус”-ыг бут ниргэж, хүчтэй байгаагаа харуулсан билээ. Харин “Интер”-ийн хувьд шөвгийн 16-д “Челси”-г мулталсан бөгөөд анх удаагаа шөвгийн наймд шалгарсан “ЦСКА Москва” клубыг төвөггүй буулгаж авна гэдэгтээ итгэлтэй байгаа юм. Аваргуудын лигийн наймны нэг шигшээгийн сүүлийн учраа бол “Бордо” болон “Лион”. Ингэснээр ямартай ч шөвгийн наймд Францын нэг төлөөлөгч үлдэх нь тодорхой болж байна. Аваргуудын лигийн шөвгийн наймын эхний тоглолтууд энэ сарын 30, 31-нд, харин хариу тоглолтууд дөрөвдүгээр сарын 6, 7-ны өдрүүдэд болно.
Өнгөрсөн шөнө Швейцарийн Ньон хотноо Аваргуудын лигээс гадна Европын хөлбөмбөгийн холбооны Европын лигийн шөвгийн найман багийн оноолт мөн гарсан юм. Сугалаа ёсоор Английн “Ливерпуль” Португалийн “Бенфика”-тай, харин Испанийн “Атлетико Мадрид” болон “Валенсия” нар хоорондоо өрсөлдөхөөр болжээ. Түүнчлэн “Ювентус”-ыг буулган авч, шуугиан дэгдээсэн Лондонгийн “Фулхэм” Германы “Вольфсбург” сугалаа таарсан бол “Гамбург” Бельгийн “Стандарт Льёж” клубтэй таарсан байна.

Шокаладан “эм”

Та шокаладанд дуртай юу. Тэгвэл шокаладанд дурлагчдад зориулсан бидний зөвлөгөөг супермаркетийн лангуу руу харайж очихоосоо өмнө гүйлгээд уншчихад гэмгүй шүү. Харин сонголтыг Та л хийнэ .

Юуны өмнө танд бяцхан мэдээлэл хүргэе.
Жеффри Блумберг тэргүүтэй Бостоны их сургуулийн эрдэмтдийн баг зүрх судасны өвчтэй 20 хүнд судалгаа хийжээ. Тэдний 10-т нь тусгай найрлагатай “ориг” хар шокалад, харин үлдсэн 10-т дэлгүүрүүдээр зарагдаж буй /сүү, гурилан орцтой/ шокаладнаас өдөр бүр ижил хэмжээгээр идүүлжээ. 15 хоногийн турш үргэлжилсэн уг туршилтын дараа тун сонирхолтой үр дүн гарчээ. Тусгай “ориг” хар шокалад идсэн өвчтөнүүдийн цусны дээд даралт 12, харин доод даралт 9 пунктээр буурчээ. Харин бидний нэгэн адил дэлгүүрийн лангуунд зарагддаг шокаладыг хүртсэн өвчтөнүүдийн биед ямар ч өөрчлөлт ажиглагдсангүй.
Хар шокалад өвчтөнүүдийн өндөр даралтыг бууруулаад зогссонгүй, судас болон цусны эргэлтийн үйл ажиллагааг нь мэдэгдэхүйц сайжруулж, зүрхний шигдээс болох эрсдлийг бууруулж буй нь ажиглагдсан байна.

Учир юунд байна. Бостоны их сургуулийн эрдэмтдийн туршилтанд хэрэглэсэн “ориг” хар шокаладны найрлаганд ФЛАВОНИД хэмээх бодис их хэмжээгээр агуулагдсан байж. Энэхүү бодис нь какаонд хангалттай хэмжээгээр агуулагддаг бөгөөд хүний бие организмын глюкоз, сахарын солилцоог нэмэгдүүлж, даралтыг тогтворжуулан ингэснээр сэтгэл санааг тайвшруулах үйлчилгээ үзүүлдэг байсанд гол “ид шид” нь оршиж байжээ.

Гэтэл бидний дуртай амтат шокаладнуудад “шидэт” бодис маань бараг байдаггүй аж. Тэгэхээр үнэнч хэрэглэгч бид “бяцхан” хууртагддаг байгаа биз. Эрдэмтэд флавонид бодисыг баялаг агуулсан хар шокаладыг өдөрт 5-аас доошгүй ширхгийг /жижиг дөрвөлжин/ идэхийг зүрх судасны өвчтэй хүмүүст зөвлөж байна. Хэтрүүлбэл таны нойр хулжих талтайг ч бас анхааруулъя.
Шокалад үйлдвэрлэгчдэд итгэж болохгүйг мэдсэн Блумбергийн эрдэмтдийн баг хүний биед нөлөөлж буй шокаладны эерэг сөрөг үйлчилгээг нарийвчлан судалсны үр дүнд организмд шаардлагатай микро элементүүдийг агуулсан, цусны даралт, сэтгэл санааг тогтворжуулах, стрессын эсрэг үйлчилгээ бүхий шокаладан “эм” гарган авахыг зорьж буй юм байна.
Юутай ч бидний мэдээлэл агуулсан зөвлөгөөг уншсан бол супермаркетуудын лангуун дээрх өнгө алаглуулсан шокаладнуудаас сонголт хийхдээ эрүүл мэндээ хайрлахаа мартав.

Тамхиа хаяж байгаа бол та хоолны жороо өөрчлөөрэй

Тамхи бидний эрүүл мэндэд хортой гэдгийг бүгд л мэддэг. Тэгсэн хэр нь тамхинаас гарч чаддагүй. Дэлхийн хамгийн урт настай эмэгтэй Жанна Кальман зуу хол давсан хойноо л тамхинаас гарсан гэдэг. Цаг хугацаа хүлээж чаддаг л юм байна хэмээн та сэтгэлээ баясгах хэрэггүй. Өглөөнөөс орой хүртэл хийгээд дадчихсан энэ муу зуршлаасаа салчих юмсан гэж та хэзээ ч юм бодож л явсан байгаа.

Гэтэл зоригтой, шийдвэртэй алхам хийх тусам л биднээс огт хамаарахгүй олон асуудал ундраад ирдэг. Түүний нэг нь таргалалт. Тамхиа хаямагц л эсгэгч дотор хийчихсэн мэт л хөөгөөд таргалчихдаг тохиолдол бишгүй олон. Ямар нэгэн муу зуршлаасаа салахын тулд өөрийнхөө гуалиг биеийг золиослохыг хэн хүсэх вэ дээ. Гэсэн ч үүнээс болоод тамхинаас татгалзахаар шийдээд гараа өргөсөн бүхэн доош буулгах хэрэггүй. Муу зуршлаасаа таргалахгүйгээр салж болно.
Биеийн галбираа алдалгүйгээр тамхинаас гармаар байгаа бол бидний өгөх зөвлөгөөг уншаад, туршаад нэг үзээрэй. Юуны өмнө та наад зах нь 3-6 сар хоолны нарийн дэглэм мөрдөх хэрэгтэй. Ингэхдээ хоолоо сойж, зовох ямар ч шаардлагагүй.

Нэг бүтэн хайрцаг тамхи татахад хүний бие 200 калораа алддаг. Тамхинаас гарвал түүнийг орлож чадах ямар нэг зүйл хэрэгтэй болж байгаа биз.Тийм хэмжээний калорийг биедээ шингээлгүй ямар нэг хэлбэрийн энерги болгон зарцуулах шаардлага гарч ирдэг. Гэтэл хүмүүс үүнийг тооцолгүй, тамхиа татмаар санагдаад эхэлмэгц ямар нэгэн амттаныг орлуулаад идчихдэг. Тахианы гуя, цөцгийтэй зүсэм талх, шокалад …гээд жин нэмэх амттан юу эс мундах вэ. Ийм тохиолдолд элдэв тайлбар хийх нь илүүц биз дээ. Та үнэхээр л таргалахгүйгээр тамхинаас гарахыг хүсч байгаа калори багатай, илүүдэл жин хуримтлуулахгүй хүнсийг сонгон идэх хэрэгтэй. Иймээс танд тус болох хамгийн үр ашигтай хооллолтын дэглэмийг санал болгоё. Энэ дэглэмээр та өдөрт 5 удаа хооллоно гэсэн үг.

Өглөө
Шилэн аягатай сүү. Элсэн чихэргүй ов ъёосны зутанг 6-12 хоолны халбага. Ааг багатай цай эсвэл кофе. 50 грамм талх, гадил, тоор, гүйлс зэрэг жимсний цэлцэгнүүр.

Бага үд
Тараг нэг аяга. Нэг алим эсвэл лийр идэхэд болно.

Үдийн хоол
Хооллолт хагас цагаас багагүй үргэлжлэх ёстой. Хоолоо бүхлээр нь залгичихалгүй аль болох удаан зажилж ид. Харин үдийн хоол маань ногооны шөл, хүрэн манжингийн зууштай 150-200 грамм шарсан мах.

Их үд
200 грамм бяслаг. Нэмэлт ямар ч жимс байж болно.

Оройн хоол
Өдрийн хоолтой яг адил. Хооллолтын үргэлжлэх хугацаа хагас цагаас доошгүй байх. Ногооны салат. Загас, тахиа, хонины мах, үхрийн мах, хоёр ширхэг шарсан өндөг эсвэл 100 грамм гахайн утсан мах. Аль нэгийг нь сонгож ид. Дараа нь аяга цай.

Хоолоо удаан зажилж идэх нь хоол боловсруулалтыг сайжруулдаг. Тэр тусмаа тамхинаас гарч буй таны хувьд амтлах рефлекс улам хүчтэй сэргэж ирдэг. Иймээс та хоолноосоо жинхэнэ таашаал авах хэрэгтэй. Тамхичид хоолоо зажлалгүй, тэр ч бүү хэл бараг анзааралгүй залгилдаг. Мэдээж нөгөө “гайхамшигт” тамхиа сорох гэж л яарч буй хэрэг. Юутай ч та өглөөний унд, үдийн хоол, оройны зоогоо тайван суугаад амтла. Тамхинаас гарч буй учир хоолны дараах “гайхамшигт ёслол” байхгүй шүү.

Хэрвээ бүр татмаар санагдаад байвал яах вэ?
Ийм үед авралын утаагаа сорохгүй л бол хатаж, гундаж, үхэх шахдаг л даа. Үүнийг тамхичин хүн бүр маш сайн мэддэг. Энэ тохиолдолд хамгийн сайн эм бол аяга ус. Бас алим, зүсэм бяслаг идэж ч болно. Аяга сүү уу. Эдгээр нь таны жинг нэмэхгүй хэр нь
тамхи татах хүслийг тань бууруулж өгнө.

Тамхинаас гарч буй хүмүүст нэг хүндрэл гардаг. Энэ нь битүү шаналал. Тамхиа хаяхдаа та битүүгээр шаналж зовоод байвал тамхийг орлох ямар нэгэн хүртэхүйн нөхөөс байх ёстой. Энэ асуудлыг шийдэж чадахгүй бол мэдэгдэхүйц таагүй байдалд ордог.

Хүрээлж буй орчноосоо таашаал авч байдаг хүний таван мэдрэмжийн нэг болох үнэрлэх чадвар нь тамхичин хүний хувьд мэдэгдэхүйц муудаж ирдэг. Хусан ой, өглөөний, өвсний, талхны гээд таатай үнэрийг шуналтай тамхичин бараг мэдэрдэггүй. Харин та тамхиа хаясны гурав дахь өдрөөс л өглөө гэрээсээ гармагц өмнөхөөс өөр ертөнцөд шумбах болно.

Тамхинаас татгалзсанаар та ямар таашаалыг хүртэж болох, мөн тамхинаас татгалзах нь дарамттай зүйл огтхон ч биш, харин ч бүр өөрт итгэх итгэлийг өгч амьдралын баяр баясгалан авчирдаг гэдгийг ухаарч ойлгохыг хичээгээрэй.

Пиццатай холбоотой сонирхолтой баримтууд

- Бидний амтархан идэх дуртай пицца Италийн Неаполь хотоос гаралтай.
- Хамгийн анхны пицца нь ямар ч бяслаггүй, ердөө гурилыг улаан лоолийн сүмсээр амталсан байжээ.
- “Antica Pizzeria” бол дэлхийн хамгийн анхны пиццаны газар бөгөөд тэртээ 1738 онд Италийн Неаполь хотноо нээгджээ.
- Хамгийн анх 1889 онд Италид пиццаны жоронд бяслагийг оруулах болжээ. Тухайн үед алдартай итали пиццаны тогооч Рафаель Эспосито гэгч Маргарита хатанд зориулан пицца хийхээр болж, Италийн тугны өнгийг илэрхийлэхийн тулд улаан лооль, базиль мөн бяслагийг ашигласан байна. Харин өдгөө энгийн орцтой маргарита пицца нь дэлхийн хамгийн алдартай пиццануудын нэг юм.
- Дэлхийн хамгийн том пиццаг тодорхойлохдоо хэлбэр болон зүсч, хуваасан байдлыг харгалзан үздэг байна. Гиннесийн номд бичсэнээр дэлхийн хамгийн том дугуй пиццаг 1990 онд Өмнөд Африкийн тогооч нар хийжээ. 37,4 метрийн диаметртэй, 12,1 тонн жинтэй аварга том пиццаг хийхийн тулд 4,5 тонн гурил, 1,8 тонн бяслаг, 900 кг сүмс хэрэглэсэн байна.
- АНУ-д жил бүр дунджаар гурван тэрбум пицца борлогддог.
- Америкчууд нэг секундэд 350 зүсэм пицца иддэг бөгөөд тэдний өдөрт иддэг пиццаны хэмжээг нийлүүлбэл 100 га болох гэнэ.
- АНУ-ын нийт хоолны газар, рестораны 17 хувь нь пиццаны газар байдаг гэнэ.

Эр хүнд таалагдаж байгаагаа яаж мэдэх вэ?

• Тэр болзсон цагаасаа танаас түрүүлж ирнэ.
• Таны найзуудын нэрсийг санана. Гэхдээ зөвхөн хөөрхөн найзуудын чинь биш.
• Спортын нэвтрүүлгийн цагаар ч тантай хамт байж танд тусална.
• Таны гэрийнхний чинь тухай асууна.
• Хэнд ч хэлэхгүй гэж амласан найзынхаа нууцыг танд ам алдана.
• Зам бөглөрсөн үед ч ажлаас чинь тосно.

Урт наслах жор

Шинжлэх ухааны номлол ёсоор бид 150 хүртэл наслах боломжтой гэдэг. Хєгжингүй орнуудад хүмүүсийн дундаж наслалт 100 хүрэх боломжтойг баталсан эрдэмтдийн тооцоо ч байдаг. Харамсалтай нь манай орны эрүүл мэндийн тогтолцооны хямрал монголчууд бидний дундаж наслалтыг өнгөрсөн зуунтай нь хэвээр үлдээх л болтой. АНУ-ын Сакраментогийн их сургуулийн “Насжилт судлалын хүрээлэн”-гийн эрдэмтдийн олон жилийн судалгаанд тулгуурлан урт наслахад хэрэгтэй үнэт зөвлөгөөг боловсруулан интернэт сайтад тавигдсаныг та бүхэндээ хүргэе.

- Тэтгэвэрт гарах гэж яарах хэрэггүй. Ажил хөдөлмөр эрхлэхээ больсон хүмүүс үеийнхнээсээ даруй таван насаар хєгшин харагдах болдог гэнэ. Хєгжмийн удирдаач, нийгэм судлаач, лам гээд өндөр наснаас шалтгаалахгүй зарим ажил мэргэжлийнхэн бусдаас урт насалдаг нь үүнтэй холбоотой.

-Хэт их идэхгүй байх. Биеийн хүчний хүнд ажил хийдэггүй бол єдрийн 2000 кило калори илчлэггэй хоол идэхэд л хангалттай.

-Ямар ч үед гуниглаад хэрэггүй. Єєдрєг хүн гутранги үзэлтнээс урт насалдаг.
-Насны онцлогтоо тохируулж хооллох. 30-аас дээш насны бүсгүйчүүд самар тогтмол хэрэглэхэд үрчлээ үүсэх нь бага байна. 40-єєс дээш насныхан лууван, улаан манжин зэрэг жимс ногоог тогтмол хэрэглэх нь сайн сонголт аж. Харин 50-иас дээш насны хүн кальциар баялаг хүнс, бяслаг, загасыг хүнсэндээ хэрэглэх нь тустай.

-Бэлгийн харилцаа. Долоо хоногт хоёр удаа бэлгийн харилцаанд ордог хүн 14 насаар залуу харагддаг. Бэлгийн харилцааны үед эндорфин хэмээх гормони ялгардаг бєгєєд энэ гормонийг аз жаргалын хэмээн нэрлэх нь бий.
-Хєдєлгєєнтэй байх. Єдєрт хэдхэн минут спортоор хичээллэвэл урт насална. 30-аас дээш насанд єсєлтийн гормони үүсэх явц багасдаг ч байнгын дасгал сургуулилтын явцад уг гормонийн ялгаруулалт нэмэгддэг.

-Нойр. 17-18 градус дулаантай тасалгаанд унтах нь бодисын солилцоог хэвийн байх нєхцєлийг бүрдүүлнэ.

-Аливаа зүйлд сэтгэл хангалуунаар хандаж, болчимгүй үйлдлээс татгалзах хэрэгтэй. Унатлаа бүжиглэх, аймшгийн ном зохиол олон цагаар уншихаас зайлсхий.

-Бухимдлаа ил гарга. Хорт хавдраар євчлєгсдийн 65 хувь нь бухимдлаа тэр бүр гаргадаггүй хүмүүс байдаг гэнэ.

-Үгийн сүлжээ бєглєх, ном унших, гадаад хэл сурах зэргээр оюун санаагаа хєгжүүлж, тархи толгойгоо идэвхтэй ажиллуулахад зүрх судас, цусны эргэлт, бодисын солилцоо идэвхждэг байна.

Архи тамхи, мансууруулах бодис зэрэг хорт зуршлаасаа салж, эрүүл аж тєрєх наад захын ёсыг дагавал 100 насалж, зургаадай таяг тулаарай хэмээн ерєєдєг євгєдийн маань билэгт үг биеллээ олох цаг холгүй.

Сэргэн мандалтын үеийн ховор зургийн үзэсгэлэн нээгдлээ

Леонарда да Винчигийн саяхан олдсон охины зургийг 2007 онд 19,000 ам.доллараар зарж байсан бол одоо энэ зургийн үнэ 100 сая паундын үнэ хүрээд байна. Дундад зуун буюу сэргэн мандалтын үеийн шилдэг зураачид болох Michelangelo, Raphael, Leonardo da Vinci болон бусад зураачдын 50 гаруй эх зургийг цуглуулан, Шведийн Гетебүрг хотноо анх удаа тэдгээр зургуудаар үзэсгэлэн зохион байгуулж байгаа юм. Тэдгээр зургийн ихэнх нь олны танил болоогүй, хүмүүсийн харж байгаагүй бүтээлүүд байсан байна. Зургийн үзэсгэлэн энэ сарын 20-ны өдөр Гетебүрг хотноо эхэлсэн ба саяхан олдсон La Bella Principessa хэмээх зураг ч байжээ. Уг үзэсгэлэн наймдугаар сарын 15-ныг хүртэл үргэлжилнэ. Канадын уран зураг цуглуулах дуртай Peter Silverman гэгч дээр өгүүлсэн Леонарда да Винчигийн зургийг 2007 онд 19,000 ам.доллараар худалдан авч байжээ. Silverman хэлж байгаагаар тэрбээр шинжээчдээр “La Bella Principessa” зургийг шалгуулахад Леонарда да Винчигийн хурууны хээ зурган дээр байсан гэжээ. 2007 онд 19.000 ам.доллараар авч байсан энэ зураг Леонарда да Винчигийн зураг хэмээн батлагдсаны дараа энэ зураг 100 сая паундын үнэ хүрсэн байна.

Хоёр саяын үнэтэй эхнэр

Өчигдөр Улсын драмын эрдмийн театрт “Эхнэрээ зээлээч” гэх инээдмийн, драмын жүжиг үзлээ. Гэтэл анх удаа үзэж байгаа юм шиг мэдрэмж төрсөнгүй бүх зүйл нь давтагдаад л...Бодоод байсан чинь телевизээр үзэж байсан “Шинэ үе” продакшны нэг хошин шогтой сэдэв нь яг ижил. Нэг нэгнээсээ хуулчихав уу гэлтэй. Яахав, хошин шогийг бодвол драмын инээдмийн жүжиг гэдгээрээ өөр байсан. Ганаа бол хотод ганцаараа эрх дураараа амьдардаг хүү. Ганаа хөдөө суугаа аавдаа эхнэр авч байгаа байр авмаар гэснээр хөөрхий аав нь хэдэн малаа, гэртэйгээ зарж хүүдээ байр авах мөнгө явуулна. Аав нь хэдэн малаа зарчихсан, хөдөө орох оронгүй тул хүү дээрээ очиж шинэ бэртэйгээ танилцаж, хамт амьдрахаар хотыг зорино.
Хотод хүүгийнхээ гэрт ирэхэд Ганаа согтуу унтаж байна. Хүүгийнхээ ийм байдлыг харсан аав, сураа гаргаж Ганааг ороолгоход сая нэг юм Ганаа нойрноосоо сэрнэ. Хүүгийнхээ эхнэр, шинэ байрыг нь харахаар ирсэн аав нь Ганаагаас шууд л бэрээ асууж эхэллээ. Ганаагын аавын зүрх муу учир аавдаа худлаа ярихаас өөр арагүйд хүрч “Ажилдаа явсан орой хүрээд ирнэ” хэмээн хэлнэ. Ганаа орой болохоос өмнө эхнэр олох учиртай. Гэнэт Ганаа доод давхарт амьдардаг найз Баяраагаас тусламж хүсч эхнэрээ түр зээлүүлэхийг хүснэ. Баяраа эхнэр Эхогоо хардаж гар хүрдэг олиггүй нэгэн. Түүний эхнэр Эхо ч нөхрөө үргэлж айж, аясаар нь байдаг аж. Баяраа эхнэрээ хоёр хоног зээлүүлж оронд нь хоёр сая төгрөг найзаасаа нэхнэ. Ганаа ч зөвшөөрснөөр жүжиг цааш баяр хөөр, уйтгар гуниг хослон цааш үргэлжилнэ.
Ямартай ч жүжгийн төгсгөл сэтгэл хөдөлгөм байсан. Тус жүжгийн Ганаагын аав Амбаагийн дүрд гавьяат жүжигчин Г.Мягмарнаран, Ганаагын дүрд соёлын тэргүүний ажилтан Г.Эрхэмбаяр, Эхогийн дүрд жүжигчин Т.Хулан, Баяраагийн дүрд жүжигчин Э.Батхүү тогложээ. Баяр хөөр, гуниг, нулимс хосолсон “Эхнэрээ зээлээч” драмын инээдмийн жүжгийн уран бүтээлчдэд баяр хүргэе.
Тус жүжиг нь “Гэгээн муза-2009” наадамд “Оны шилдэг драмын жүжгийн зохиолч”, “Оны шилдэг драмын жүжгийн найруулагч”, ”Оны шилдэг драмын жүжгийн тайзна зураач”, “Оны шилдэг драмын эрэгтэй гол дүр”-д жүжигчин Г.Эрхэмбаяр, “Оны шилдэг драмын жүжгийн эмэгтэй гол дүр”-д жүжигчин Т.Хулан, “Оны шилдэг эмэгтэй туслах дүр”-д жүжигчин Ц.Баясгалан нар тус тус нэр дэвшиж байгаа юм.

“Хунт нуур” балет дахин тайзнаа

Дуурь бүжгийн эрдмийн театрт энэ сарын 28-нд П.И.Чайковскийн бүтээл “Хунт нуур” балетийг дахин тайзнаа амилуулах гэж байна. Тус балетыг манай улсад анх 1971 онд тайзнаа тоглож байсан. Гурван бvлэг, дөрвөн vзэгдэлт энэ балетийн нэгдүгээр үзэгдэлд үзэсгэлэнт гүнж Одетта ордоны бүгчим агаараас салхинд зугаалахаар гарч цэцэг түүж явсаар шидэт хар шувуу Ротбартын нутагт санамсаргүй орж ирснийг мэдсэнгүй. Хорон санаат Ротбарт Одеттаг хун болгон хувиргаж нууранд хөвүүлнэ. Ротбарт ингэж олон сайхан хүүхнийг хун болгон хувиргасан аж. Шилтгээний ойролцоох цэцэрлэгт ханхүү Зигфридийн насанд хүрсний баярыг тэмдэглэхээр үеийн нөхөд нь цугларчээ. Ханхүүд баяр хүргэхээр нутгийн хүүхнүүд ч ирнэ. Үнэнч нөхөр Алиа салбадай үсрэн дүүлж, зочдыг баясгана. Ханхүүгийн хүмүүжүүлэгч өвгөн Вольфганг жавхаалаг агаад, хөгжилтэй нэгэн. Хайрт хүүгийхээ насанд хүрсний найранд оролцохоор хатан ээж ч ирсэн байна. Хатан хааныг хүндэлсэн залуус хөгжилтэй бүжгээ хийж, Алиа садбадай ч эргэн үсрэн, инээлгэн баясгана. Орой болж хатан хаан явахдаа хүүдээ маргааш найран дээр амраг ханиа сонгохыг сануулана. Хэнд ч дурлаж үзээгүй ханхүү бодолд автана. Ханхүү анд дуртай учир огторгуйд хунгийн сүрэг нисч байгааг харан хамт анд явснаар нэгдүгээр үзэгдэл цааш үргэлжилнэ.

SUSAN BOYLE төрсөн өдрөөрөө дөрвөн сая паундын бэлэг авлаа

Хөгжмийн ертөнцийн мангас, хамгийн хатуу бас үнэнийг өчдөг Simon Cowell “Авъяаслаг Британчууд” цэнгээнт шоу нэвтрүүлгийн финалд шалгаран үлдэж байсан Susan Boyle-ийн төрсөн өдрөөр дөрвөн сая паундын үнэ бүхий бэлэг өгчээ. Шотландын гэртээ ганцаараа өтөлсөн энэ эмэгтэй сүмд дуулдаг байсан бөгөөд одоог хүртэл төрж өссөн гэртээ ганцаараа амьдардаг аж. “Авъяаслаг Британчууд” шоунд оролцсоноос хойш Susan Boyle шинэ цомог гарган, саятан болж чадсан юм.
49 настай эмэгтэй этгээд дүр төрх, гайхалтай дуу хоолойгоороо Их Британчууд төдийгүй дэлхий дахиныг гайхшируулж байсан. “X Factor”-ын 50 настай шүүгч Cowell-ийн дуу бичлэгийн студи “SyCo”-д Susan “I Dreamed A Dream” цомгоо бичүүлсэн бөгөөд уг цомог эхний дөрвөн долоо хоногтоо 3.1 сая хувь зарагдан, дэлхий дахинд 8.5 сая хувь борлогдон Английн түүхэнд хамгийн хурдан борлогдож байсан цомог болж байжээ. Susan Boyle дөрөвдүгээр сарын нэгэнд болох төрсөн өдрийн бэлгээ Simon Cowell-оос дөрвөн сая паундын чек авлаа. Энэ чекийг Susan Boyle-ийн цомгийн борлуулалтын ашгаас нь өгч байгаа аж.

“Popeye” бүрэн хэмжээний 3-D кино болон гарна

Алдартай хүүхэлдэйн кино болох “Popeye” 3-D буюу гурван хэмжээст зураглал бүхий бүрэн хэмжээний кино болон дэлгэцнээ гарах гэнэ. “Variety” сэтгүүлд мэдээлснээр чухам хэдийд кино үзэгчдийн хүртээлд хүрэх талаар дурдаагүй боловч хөгжилтэй, зүггүй усан цэрэг Popeye-ын найз охин Olive Oyl болон Bluto нар кинонд мөн байх ажээ. Хамгийн сүүлд 1980 онд Popeye-ын бүрэн хэмжээний кино гарч, гол дүрд нь жүжигчин Робин Уильямс тоглож байсан юм. Popeye-ыг Эльзи Крислер Сегар анх бүтээсэн бөгөөд тэртээ 1929 онд комик ном болон хэвлэгджээ. Лаазалсан бууцай идмэгц хүч орж, хайртай бүсгүйгээ Bluto-гийн гараас булаадаг Popeye усан цэрэг асар богино хугацаанд уншигч, үзэгчдийг татаж, дэлхийн хүүхэд багачуудын хайртай баатар нь болж чадсан юм.

Хятадад сургуулийн сурагчдыг хутгалж алсан хэрэг гарав

Өнөө өглөө зүүн Хятадын Фуцьян мужийн Наньпин хотод орон нутгийн эмнэлгийн эмч байсан 42 настай нэгэн эр сургуулийн сурагч найман хүүхдийг хутгалж алсан хэрэг гарчээ. Хутгаар зэвсэглэсэн тэр алуурчны гарт өртсөн найман хүүхдийн зургаа нь газар дээрээ нас барж бусад нь эмнэлэгт хүргэгдсэн ч нэмж хоёр хүүхэд амиа алджээ.

Кэтрин Бигелов Оскарын түүхэн дэх анхны шилдэг эмэгтэй найруулагч боллоо

Өчигдөр буюу гуравдугаар сарын 7-ны өдөр эхэлсэн академийн шагнал гардуулах 82 дахь удаагийн Оскарын шагналтнууд тодорч эхэллээ.

Шилдэг кино: "Hurt Locker"

Шилдэг найруулагч: Kathryn Bigelow

Шилдэг эмэгтэй гол дүрийн жүжигчин: Sandra Bullock "The Blind Side"

Шилдэг эрэгтэй гол дүрийн жүжигчин: Jeff Bridges "Crazy Heart"

Шилдэг туслах дүрийн эмэгтэй: Mo'Nique "Precious" киноны дүрээр

Шилдэг туслах дүрийн эрэгтэй: Christoph Waltz өөрийн тоглосон "Inglourious Basterds." Киногоор тус тус шагнал аваад байна.

Шилдэг зураг авалт: "Avatar"

Шилдэг дууны редактор болон эвлүүлэг: "The Hurt Locker"

Шилдэг хувцас загвар: "The Young Victoria"

Шилдэг урлаг найруулал: "Avatar"

Шилдэг нүүр будалт: "Star Trek"

Шилдэг анимэшн төрлийн богино хэмжээний кино: "Logorama"

Шилдэг кино зохиол /шинэ зохиол/: Mark Boal "The Hurt Locker." Киногоор

Шилдэг киноны дуу: "Crazy Heart" киноны "The Weary Kind (Theme from "Crazy Heart")

Шилдэг баримтат кино: "Music by Prudence"

Шилдэг анимэшн кино: "Up."

Шилдэг эффект: "Avatar"

Шилдэг гадаад кино: "The Secret in Their Eyes," /Аргентин/

Шилдэг кино редактор: "The Hurt Locker"

Шилдэг бүрэн хэмжээний баримтат кино: "The Cove"

Гоо сайхны ертөнцийг өөрчилсөн таван нээлт

Бүр балар эрт үед эмэгтэйчүүд нүүрээ будаж, үнэртэн түрхэж, өөрсдөө гоо сайхны хэрэгслээ бэлтгэдэг байжээ. Гэхдээ гоо сайхны хэрэглэлийн олонх нээлтийг чухам 20 дугаар зуунд хийсэн байна. Жишээлбэл, савтай уруулын будаг дөнгөж 1915 онд гарчээ. Түүнийг “Guerlain” компанийн гоо сайханчид бүтээсэн байна. Одоо эмэгтэй хүн бүрийн байнгын хэрэглээ болсон бусад нээлтийг хэрхэн хийснийг та мэдэх үү? Сормуусны будаг, үсний будгийг хэн зохион бүтээсэн бэ?

Савтай уруулын будаг – дэлхийд тэргүүлэгч
Уруулын будаг дэлхийн хамгийн түгээмэл гоо сайхны хэрэгсэл болоод олон арван жил болж байна. Түүнийг хүн төрөлхтөн аль эртнээс мэддэг болжээ. Эртний Египетийн гоё хүүхнүүд уруулын будагнаас салдаггүй байсан бөгөөд сүүлчийн замдаа ч будгаа авч явдаг байсан байна.

Дундад зууны үед Европт уруулын будаг хэрэглэхийг зөвхөн эрэгтэйчүүдэд зөвшөөрдөг байжээ. Тэр ч байтугай Английн парламент гоо сайхны хэрэгслийн эсрэг хууль гаргаж байсан байна. Тэр хууль ёсоор хэрэв эхнэр нь үнэн хэрэгтээ сүй тавьж байсан үеийнх шигээ тийм гоо үзэсгэлэнтэй биш болох нь хуримнаас хойш мэдэгдвэл эхнэрээсээ салахыг эрэгтэйчүүдэд зөвшөөрчээ.

Уруулын будаг 20 дугаар зууны эхээр дахин төрж, 1915 онд “GUERLAIN” компани ганган эмэгтэйчүүдийн гол туслагч савтай уруулын будгийг бүтээсэн байна. 1949 онд америкчууд уруулын будгийг эргэдээд оруулчихдаг сав бүтээснээс хойш “уруулын будгийн өрнөл” болжээ. Түүнээс хойш олон зуун төрлийн, янз бүрийн өнгөтэй уруулын будаг манай гарагийн эмэгтэй хүн бүрийн хүртээл болсон билээ.

Үсний аюулгүй тод, будаг
Олон зууны туршид эмэгтэйчүүд байгалийн боловч өнгөний сонголтоор дутмаг бодисуудаар үсээ будаж иржээ. Дөхөмтэй жор хэрэглэн шар үстэй болох гэсэн оролдлого эмгэнэлтэйгээр төгсөх нь олонтаа тохиолддог байв. Үс бүрэн халзран унах нь хамгийн аймшигтай зүйл биш байжээ.

Зөвхөн 20 дугаар зуунд Эжен Шуэллер толгойгоо золиослохгүйгээр үсээ будах бололцоог бидэнд олгосон билээ. Тэрбээр Сент-Круагийн коллежийн сурагчид, багш нарын дуртай талхны ачаар химич болжээ. Энэхүү нэр хүнд бүхий сургууль Эжений аав ээжийн талх боовны мухлагаас багсаргатай талх захиалдаг байсан бөгөөд хөнгөлөлт болгож Эженийг коллеждоо төлбөргүй суралцахыг санал болгожээ.

Эжин өвөг дээдсийнхээ үйл хэргийг үргэлжлүүлэхгүй харин зөвхөн химийн хичээл үзэх болно гэж шийджээ. Мэргэжил эзэмших зам шулуун дардан байсангүй. Эцэг, эх нь хоосорч жижигхэн хотод шилжин иржээ. Тэнд Эжен түгээгчээр ажиллаж, оройн цагаар л байшингийн арын бяцхан саравчинд түгжиж аваад нунтгууд, хуруу шилтэй ноцолдож гардаг байв. 1900 онд тэр Парисын химийн дээд сургуульд элсэж, сургуулиа төгсөөд Сорбоннд туслах лаборант болсон байна.

Эжен маш хөөрхөн бүсгүйтэй гэрлэж, эхнэр нь нөхөртөө ямагт дур булаам, хүслэнт хүн нь байхыг хичээн өөрийгөө арчлан, гадаад төрхөө сайхан байлгахад их цаг зарцуулж байгаад баярлаж явдаг байжээ. Нэг удаа Эжен гэртээ ирээд хайрт эхнэрээ нулимстай байхыг үзэж гэнэ. Тэр түүнийг удтал тайвшруулж чадсангүй. Гэтэл уйлсны шалтгаан ноцтой байжээ. Үсчинд ороод ирсэн чинь үс нь өнгөгүй, хатуу сүрэл шиг муухай болчихжээ. Охин тэнгэрийнх шиг цайвар мушгиа үстэй болно гэж бодсон юмсанж! Эжен эхнэртээ түүнийг зовлонгоос ангижруулах арга заавал олно, ямар нэг юм бодож олно гэж амлажээ. Тэр туршилтуудыг идэвхтэй хийхээр Францын төв эмийн сангийн лабораторид ажилд орсон байна. Тэгээд удалгүй эхнэртээ гайхамшигт бэлгийг хүндэтгэлтэйгээр барьжээ.

Үүнээс хойш арван жил ч өнгөрөөгүй байхад дэлхий дахины эмэгтэйчүүд Эжений бүтээлгүйгээр өөрийн амьдралыг төсөөлөхгүй болсон байна. Үсний синтетик будаг хэмнэлттэй, өнгөний сонголт өргөнтэй төдийгүй бас хэрэглэхэд маш хялбарт тооцогддог байна.

Эмчлэн-эрүүлжүүлэх гоо сайхны хэрэгсэл
Гоо сайхны эзэнт улс Эсте Лаудерийг байгуулагч гэж алдаршсан Жоефина Эстер Ментцер цагаач айлд төрсөн бөгөөд хувийн бизнес эрхлэх тухайд эртнээс мөрөөдөж эхэлжээ. Химич мэргэжилтэй авга ах нь дайнаас буцаж ирмэгц гэрийнхээ арын саравчинд лаборатори байгуулж, тэнд Эсте олон цагаар янз бүрийн гуурстай ноцолддог байжээ. Тэгээд дэлхий дээр хамгийн ашигтай зүйлийг оролдож байна. Эмэгтэйчүүдийн залуу насыг уртасгах хэрэгсэл бүтээнэ гэдэгтээ итгэлтэй байв.

Эсте авгынхаа тусламжтайгаар шөнийн цагаар жижигхэн гал зууханд шидэт тос чанаж, өдөр нь түүнийгээ ойролцоох гоо сайхны газар, хувиараа үйлчлүүлэгч нарт худалдахаар явдаг байжээ. Худалдагч нь “сая долларын үнэтэй” харагдаж, барааны чанар гойд сайн, бүх бүтээгдэхүүн жинхэнэ болохоор гүйлгээ их болов.

Эстегийн нэгэн байнгын үйлчлүүлэгчийн зарц нь майонезтай андууран салатанд нүүрсний тос хийгээд хутгачихжээ. Гэвч ямар ч аймшигтай юм болсонгүй. Эсте бүтээгдэхүүн нь аюулгүйд баярлан инээж байсан байна. “Estee Lаuder” нэрийн бүтээгдэхүүний төрсөн өдрийг Эстер Лаудер нөхрийнхөө хамт “Estee Lauder inc” пүүсийг бүртгүүлсэн 1946 он гэж үздэг ажээ.

Арван жилийн дараа гэхэд “Estee Lаuder” бүтээгдэхүүн Америкийн гоо сайхны хэрэгсэл, үнэртний зах зээлийн 45 хувийг эзлэх болжээ. 1970 онд Эсте Лаудер концерн царай зүсийг залуугаар нь байлгахад тусалж, арьсыг үзэгдэхүйц согогоос ангижруулдаг гоо сайхны иж бүрэн бүтээгдэхүүнийг анх удаа дэлхий дахинд танилцуулжээ.

Сормуусны будаг
Эртний Грекийн эмэгтэйчүүд, Ромын баян хүүхнүүд хөө, уураг, хар тугалга, шоргоолжны өндөгний хольцын тусламжтайгаар сормуусаа урт, хар өнгөтэй болгохыг оролддог байжээ.

Одоо бидний хувьд хэвийн болсон сормуусны будаг гараад 100 жил ч болоогүй байна. Түүнийг америкийн Том Уильямсон хайртай эмэгтэй дүүдээ зориулан зохион бүтээжээ.

Мейбел гадаад төрхийг нь улам үзэсгэлэнтэй, нүдэнд тусахуйц болгох ямар нэг юм бодож олохыг ахаасаа хүссэн байна. Бүсгүй хөршдөө дурлачихсан, хөрш нь түүнийг анзаардаггүй байж л дээ.

Уильямсон нүүрсний тосыг вазелинтай холиод түүнийг сормуусандаа түрх гэж дүүдээ өгчээ. Удалгүй хөрш нь үнэхээр бүсгүйг анхаарах болж, сормуусаа аятайхан буддаг болсон Мейбел жилийн дараа хөрштэйгөө гэрлэхээр сүмд очсон гэнэ. Харин Том гоёлын гоо сайхны хэрэгсэл үйлдвэрлэх пүүс үндэслэн байгуулжээ.

Үс хатаагч сэнс
Нэг удаа Английн зохион бүтээгч Герман Холлиуэлл ажлаасаа эрт ирээд аймаар дүр зураг харжээ.

Эхнэр нь толгойгоо пийшингийн ам руу хийчихсэн байж. Эхнэр нь галзуураагүй, харин зүгээр л үсээ хатааж байгаа нь тэр байж. Дараа өдөр нь л Холлиуэлл зохион бүтээх товчооны удирдлагадаа шинэ агрегат бүтээж эхлэхийг санал болгожээ. 1903 онд хавар эрт Силлезийн уулсаас хөндий тийш үлээдэг халуун салхины нэрээр фен гэж нэрлэсэн анхны үс хатаах сэнс патентаа авчээ.

Фен нь мотор, ороомог, сэнс бүхий услуур мэт харагдах бөгөөд гартаа барьж холоос үлээлгэдэг. Эс тэгвэл Цельсийн 90 орчим градусын халуун агаар үлээдэг учир үсийг шатааж болох байжээ. Энэ хэрэгсэл 2 кг гаруй жинтэй байв. Гэвч үсчний газрууд, хувь хүмүүс асар их үнэтэй ч маш олноор худалдан авах болсон байна.

Том Круз осолд оржээ

Жүжигчин Том Круз Лос-Анжелест мотоцикльтой явж байгаад осолд оржээ.

Түүний өмнө явсан машин зогсох шугам дээр гэнэт зогсоход Круз араас нь мөргөхгүйн тулд жолоогоо зүүн тийш огцом эргүүлээд тогтож чадалгүй унасан байна.

Ойролцоо явсан хэдэн хүн гүйж ирэн шоконд орсон жүжигчнийг босч, мотоциклоо замаас гаргахад тусалжээ. Круз хэргийн газраас яаран холдож, доголсоор ойролцоох зоогийн газар руу орсон байна. Тэнд эмнэлгийн тусламж ирэхийг хүлээн хагас цаг шахам суужээ. Эмч нар ирээд түүнийг авч явах гэсэн боловч тэрбээр татгалзаж, шалбарсан өвдгөө сайн цэвэрлүүлээд боолгуулсан байна.

Дараа нь Круз цагдаа болон машины жолоочтой учраа ололцох гэж нэлээд удаан хугацаанд ярилцжээ.

Тоглосон кинонууддаа аюултай үзүүлбэрийг өөрөө хийдэг хэмээн онгирдог жүжигчин маань ийнхүү хоёр дахь удаагаа мотоцикльтой осолд орж байна. Хагас жилийн өмнө Круз папарацци зурагчны машиныг мөргөж, нэлээн хүчтэй унаж байсан юм.

Нисдэг машин худалдаанд гарна

Автомашин үйлдвэрлэгчид сүүлийн жилүүдэд үнэхээр "юм" хийдэг болжээ. Өөрөөр хэлбэл машиныхаа зөвхөн "арьсыг" нь жил бүр өөрчилснөөр хол явахгүй гэдгийг ойлгодог болж. Энэ сарын 3-нд нээлтээ хийсэн Женевийн уламжлалт авто үзэсгэлэнгээс энэ бүхэн тод харагдлаа. Ер нь хагас жил, жил болоод л автомашины загварууд шинэчлэгдэж байдаг л даа.

Ийм үзэсгэлэнгүүдээс бид автомашины ирээдүйг шинждэг. Энэ удаагийн үзэсгэлэнд оролцсон бүтээлүүдийг харахад энгийн хэрэглээний автомашинуудын ихэнх нь хос мотортой болсон нь ажиглагдав. Хоёр гурван жилийн өмнө Тоёота, Хонда гэх мэт Японы компаниуд л ганц, нэг цахилгаан хөдөлгүүртэй машинаар үзэгчдийн нүдийг хужирладаг байсан билээ. Харин өнгөрсөн жилээс Европын үйлдвэрлэгчид энэ тал дээр санаа тавих болж.

Европ, Хойд Америкийн компаниуд энэ чиглэлд ихээхэн хөрөнгө зарж байгаа гэнэ. Жишээлбэл, Пежо компани хоёр литрийн дизель, 28 киловаттын цахилгаан хөдөлгүүр бүхий 5 by Pegeot загвараа танилцуулсан. Ирэх жилээс худалдаанд гаргахаар төлөвлөж байгаа энэ загварын хос хөдөлгүүр нь 165 морины хүчтэй, 100 км-т 3.8 литр түлш зарцуулдаг аж. Жийп машинууд энэ удаа цахилгаан хөдөлгүүртэй болж амжаагүй ч ирэх жил гэхэд энэ асуудлыг бараг шийдчих байх гэж Dodge компанийн төлөөлөгч ярьж байна.

Ингэхээр, гурван жилийн дараа бид цахилгаан хөдөлгүүртэй жийп хөлөглөх боломжтой болох нь. Америкчууд том, хүчтэй, Европчууд спорт загварын, Азийн компаниуд түлш бага зарцуулдаг авсаархан
машинаар өрсөлддөг уламжлал энэ удаа ч давтагдлаа. Зөгнөлт кинон дээр гардаг шиг дизайн энэ удаа спорт машинууд дээр биеллээ олжээ. АНУ-ын Terrafugia компани нисдэг автомашиныг ирэх жилээс худалдаанд гаргах болсноо мэдэгдлээ.

Тэд одоогоос яг жилийн өмнө буюу 2009 оны гуравдугаар сард анхны туршилтаа хийж байсан юм. Transition гэж нэрлэсэн уг загвар нь далавчаа эвхсэн үедээ үнэхээр автомашин гэж хэлэгдэхээр хэлбэртэй болдог ажээ. Энэ "машин" 185 км-ийн хурдтайгаар буулгүй 725 км нисч чадна. Харин газар дээгүүр 105 км цаг хурдлах чадалтай. Орчин үеийн спорт машинуудын хаалгаа хаадаг аргыг ашиглан хийсэн далавч нь 30 секундэд нээгдэж, хураагддаг аж.

Нисдэг машин хийх оролдлого аль өнгөрсөн зууны дунд үеэс эхлэлтэй. Тэгээд ч өнгөрсөн хугацаанд багагүй амжилтад хүрсэн гэдгийг хэлэх нь зүйтэй байх. Гэхдээ өмнөх загварууд бүгд машин гэхээсээ илүү онгоцтой төстэй болчихоод байсан юм. Хүн төрөлхтний нисдэг машин бүтээх оролдлогуудыг бид дараагийн авто ертөнц булангаараа хүргэх болно.

Seat IBE загвар
Хот дотор унахад тохиромжтой Seat IBE загвар. 75 киловаттын цахилгаан хөдөлгүүр, литий-ионны аккумлятор. 9,4 секундэд 100 км цагийн хурд авдаг.



Flextreme GT/E загвар
Олеп компаний Flextreme GT/E хос хөдөлгүүрт машин. Налуу хэлбэр нь салхины үйлчилгээг 0,22 хувь болтол бууруулахаар зохион бүтээгдсэн.

Stile Bertone загвар
Альфа Ромео компанийн Майк Робинсон ахлагчтай багийн бүтээсэн загвар. 450 морины хүчтэй, V8 хөдөлгүүртэй, аэродинамикийн хагийн шилдэг шийдлийг агуулсан.

Эвэртэй эмээ

Хятадын Жан Руифан гэдэг 101 настай эмээ Хэнань мужийн Линлоу тосгоны алдартай хүний нэг. Учир нь Жан эмээгийн духан дээр эвэр ургасан аж. Түүний зүүн нүдний дээд хэсэгт жилийн өмнөөс эвэр ургаж эхэлжээ. Тэгээд зогсохгүй баруун нүдний дээд хэсэгт нь бас нэг эвэр ургаж байгаа гэнэ. Эмээгийн духны хэсэгт батга шиг зүйл анх тодроход нь эхлээд тоогоогүй нь улам томорч 6 см гаруй урт эвэр болжээ. Түүний энэ эвэртэй адил тэгш хэмд бас нэг эвэр ургаж байна. Чөтгөрийнх шиг эвэртэй эмээг харахаар Линлоу тосгоныг зорих хүн олширчээ. Эвэр ургаснаар надад бэрхшээл учруулахгүй байна гэж Жан эмээ ярьжээ. Жан эмээгийн зургаан хүүхэд нь ээжийгээ гэнэт ямаа шиг амьтан болчих вий гэхээс эмээж байгаа гэнэ.

“Ээжийн духнаас ургасан хоёр дахь эвэр нөгөөгөөсөө хурдан ургаж байгаа. Хүүхдүүд минь энэ сонин төрхийг нь өвлөн үлдэх вий гэхээс санаа зовнидог” гэж Жан эмээгийн том хүү ярьжээ. Настай эмэгтэй эмнэлэгт үзүүлээгүй бөгөөд эмч нар ч энэ сонин үзэгдлийн талаар тодорхой онош тавиагүй байна.

Дэлхийн хамгийн анхны хөдөлгөөнт цамхаг

Арабын нэгдсэн Эмират улсын Дубай хотод өөрийнхөө хэлбэр дүрсийг өөрчлөн хөдөлдөг цамхаг баригдлаа. 420 метр өндөртэй 80 давхар энэхүү барилга нь өдөр ч, шөнө ч эргэдэг юм байна. Тус барилгийн давхар бүр нь тусдаа эргэдэг бөгөөд нэг бүтэн эргэхдээ 90 минут болдог аж.

Энэхүү барилгыг байгуулахад 22 сарын хугацааг шаардагдсан гэнэ. Уг барилга нь 330 сая ам доллараарбүтээгдсэн аж.

Ашиглалтад ороод удаагүй байхдаа дэлхийн хамгийн үнэтэй бөгөөд цорын ганц долоон одтой зочид буудал болж чадсан юм. 2008 онд хөдөлгөөнт цамхагийг зохион бүтээгч Давид Фишер үүнийг 2010-н он гэхэд дуусгах болно хэмээн хэлж байсан.

Харин одоо энэхүү барилга нь баригдаж дууслаа. Энэ нь маш том салхин тээрэмтэй адил механизмаар ажилладаг бөгөөд цагт 1'200'000 кв-ын эрчим хүчийг үйлдвэрлэдэг байна.

Дэлхийн хамгийн том нохой

Херкулес нэртэй энэхүү өхөөрдөм нохой нь дэлхийн хамгийн том нохой хэмээгдэж "Геннис"-ийн номонд бичигдлээ.

Тэрээр одоо гурван настай бөгөөд хөлнөөсөө хүзүү хүртэл 96 см 52 мм-ийн өндөртэй бөгөөд 282 кг жинтэй юм байна.

Энэ нь зурагт байгаачлан 12 настай хүүхэдтэй ижил өндөртэй гэсэн үг юм. Түүний эзэн ноён Флюен хэлэхдээ "Би тэрнийг жирийнээр хооллодог байсан.

Гэтэл тэр томроод л, томроод л, томроод л байсан" хэмээн өгүүлсэн юм.

Америкийн эрдэмтэн Атлантидыг олжээ

Атлантид судлаач, Америкийн эрдэмтэн Дэн Кларкийг 1998 онд Кубын эрэг ойролцоох уснаас эртний соёл иргэншлийн үлдэгдэл олсон гэхэд хэн ч тоогоогүй өнгөрчээ. Гэтэл ердөө л гурван жилийн дараа Канадын судалгааны экспедиц Кубын өмнөд хэсэгт Гуанахасбибес хоолойн усан дороос 8000-аас дээш жилийн настай хотын туурь олсон байна.

Үүнээс хойш Кларк бараг 10 гаруй жил шинжилгээ судалгаа хийх хөрөнгө мөнгө хайжээ. Эцэстээ мөнгө олж, малталт хийгээд үр дүнгээс нь өөрөө ч айсан байна. Дэн Кларкийн олдвор эртний Алтантид нь дэлхийн өнцөг булан бүрт тархсан хэсгүүдээс бүрдсэн цогц соёл иргэншил гэсэн нэлээд өргөн тархсан ойлголтыг баталжээ.

"Атлантид нь Куба, Азорын арлууд, Мальта, Крит гээд олон газар байсан. Ийм олон газар цацагдсан нь хачирхалтай санагдаж магадгүй. Гэхдээ Атлантидын тухай анх өгүүлсэн Платон Посейдоны хүү нарын эх газарт төвтэй арван хаант улсын тухай дурьдсан байдаг" хэмээн Атлантид судлалын Оросын нийгэмлэгийн тэргүүн Александр Воронин ярьж байна.

Кларк ус бүтэн жилийн турш дулаахан байдаг, хотын үлдэгдэл усанд шумбагчид хүрч болох тийм гүнд орших газрыг олж малталт хийсэн байна. Тэдний олж илрүүлсэн пирамид хэлбэрийн барилга нь яг Майягийнхтай адилхан байжээ. "Теотиуканагийн пирамид болон бидний усан дороос илрүүлсэн зүйл хоёр яг л ихэр юм шиг адилхан. Гэвч тэдгээр нь цаг хугацааны хувьд толгой эргүүлээд байна.

"Мексикийн пирамидууд ойролцоогоор 2000 жилийн настай гэж үздэг. Гэтэл усан доорх пирамид 12 мянган жилээс доош настай байж таарахгүй" хэмээн Кларк өгүүлсэн байна. Тэрбээр цааш нь “Тэгэхээр Майячууд эртний соёл иргэншлээс хуулбарласан байх гэж бодож байна" хэмээн ярьжээ. Малталт хийх үеэр олдсон 3.5 метр өндөр хүний араг яс зэргээс үндэслэн ийм дүгнэлт хийжээ.

Атлантууд ийм байсан гэдэгт Кларк итгэлтэй байна. Судалгаа шинжилгээний ажлыг ивээн тэтгэсэн компани өөрийн зардлаа нөхөхийн тулд тэр аварга хүний ясыг авсан гэнэ. Араг яс одоо чухам хаана байгааг эрдэмтэн мэдэхгүй байгаа аж.